Column Laurens Boven | De Heer van Luttelgeest
Meteen aan het begin van het weerwoord van de burgemeest van de gemeente Noordoostpolder op BNR Nieuwsradio gaat het weer helemaal mis. Aucke van der Werff ontkent de feiten uit zijn eigen noodbevel van gisteravond: “Het gebied is niet persvrij gemaakt.” Presentator Mark Beekhuis is er even stil van.
Politiek verslaggever Laurens Boven
Een pijnlijk faux-pas van de burgervader. Want als je al een landelijke rel initieert door een stuk of wat burgerrechten tijdelijk buiten werking te stellen, ga dan niet achteraf ontkennen dat je dat hebt gedaan. Moet ik echt het noodbevel citeren? Het kaartje met het Sperrgebiet beschrijven? Nee, kijkt u zelf maar even naar het bevel en de kaart.
Van der Werff bonjourde de verslaggevers van Omroep Flevoland dus zijn dorp uit. En hield zich het recht voor om niet alleen alle andere journalisten het gebied uit te zetten, hij gaf de politie ook de bevoegdheid om iedereen - elke burger - die niet rondom de Oosterringweg in Luttelgeest woont, de duistere weilanden in te sturen. Toch maar even een citaat:
“Al degenen [ .. ] die kennelijk niet behoren tot de genodigden van gemeente Noordoostpolder en dat door bijvoorbeeld kleding, uitrusting, gedragingen of anderszins kenbaar maken [ .. ] zijn verplicht zich op eerste aanzegging van de politie buiten de gemeentegrenzen van Noordoostpolder te begeven”
Iedereen die er niet uitziet als een Luttelgeester: doorlopen!
Het schandaal in de polder is niet het noodbevel zelf. Al kan je natuurlijk betogen dat het niet proportioneel is. Dat het niet de juiste vorm heeft. Dat het te laat bekend gemaakt is. Maar dat zijn details. Een burgemeester in Nederland heeft nu eenmaal het recht om per decreet te regeren. Dat kun je vervelend vinden, maar dat bestuurlijke recht is op zich democratisch gelegitimeerd.
Het schandaal is een andere en zit verborgen in deze dialoog op BNR:
De Burgemeester: “Buren hebben het recht in alle rust bijgepraat te worden, zonder het risico te lopen om de volgende dag op de voorpagina van een krant te staan.”
Presentator: Wat is het probleem met de pers die verslag doet?
Burgemeester: “Ik heb al meegemaakt dat het uitermate tendentieus is.”
Hier komt de aap uit de mouw. De burgemeester creëert een stukje Nederland waar de persvrijheid even niet geldt. Officieel vanwege de veiligheid. Maar de echte reden is een andere: hij heeft een probleem met de inhoud van de verslaggeving. De pers is namelijk tendentieus.
Het komt vaker voor dat politici en bestuurders de pers de schuld geven van de puinhoop die ze zelf creëren. De brenger van de slechte boodschap krijgt de schuld. Maar waar minister Edith Schippers het hield bij de beschuldiging dat Nieuwsuur politiek gemotiveerde verslaggeving bedreef met de onthullingen over de Teevendeal, gaat de burgemeester van Luttelgeest een stap verder. Hij beschuldigt niet, probeert niet een discussie aan te zwengelen, maar hij handelt. Eenzijdig, zonder weerwoord en op bevel. De pers mag niet weten wat hier speelt, ik bepaal wat er op zender komt. Want, zo vertelde de burgemeester op BNR, hij had met Omroep Flevoland afgesproken om ze vrijdagochtend bij te praten.
Besluitvorming is openbaar. Als belangen botsen dan knalt het. Zo hoort het. Democratie heeft altijd de neiging te vervallen in anarchie. Om dat te voorkomen hebben we parlementen en gemeenteraden. Die bieden structuur in de chaos. En we hebben een vrije pers die verslag doet van hoe besluitvorming tot stand komt. Die uitzoekt of inderdaad alle belangen meegenomen worden. Of machthebbers de burgers klem zetten of serieus nemen.
Steeds minder mensen vertrouwen de structuren van onze democratie. Voelen zich vertegenwoordigd. Daarom worden de instituten zelf het doelwit van protest. Dat een burgemeester het nodig vindt om de grondwet buiten werking te stellen om de democratie te beschermen, betekent dat hij zelf het vertrouwen kwijt is in de kracht van ons democratisch bestuur. En dat is het werkelijke schandaal in de polder.
