Weinig gezien: Obama op campagnepad
De dag vóór de tussentijdse verkiezingen in de Verenigde Staten erkennen de meeste Democraten van president Obama dat ze een nederlaag tegemoet gaan. Het is nu afwachten hoe gróót die nederlaag wordt.
Obama zelf voerde dit weekend nog wel campagne. Nogal wat van zijn partijgenoten in moeilijke verkiezingscampagnes wilden deze herfst niet echt met hem op hetzelfde podium gezien worden. Obama beperkte zijn optredens dan ook tot relatief veilige staten voor de Democraten. Hij probeerde vooral de laatste pogingen van de Democraten te steunen om een hoger opkomstcijfer voor elkaar te krijgen.
Traditioneel lage opkomst
Bij midterm elections, de tussentijdse verkiezingen elke twee jaar tussen presidentsverkiezingen in, is het opkomstcijfer traditioneel laag: nauwelijks 35 procent. In het algemeen schaadt dat Democraten meer dan Republikeinen. Etnische minderheden, mensen uit de lagere economische klasses en jongeren zijn bevolkingsgroepen die in doorsnee meer voor Democraten stemmen, en ook groepen die in doorsnee de tussentijdse verkiezingen meer dan gemiddeld overslaan.
De Democraten beginnen dan ook toe te geven dat het er niet goed voor ze uitziet morgen. De peilingen geven aan dat de Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden zeker groter wordt. In de Senaat hebben de Democraten nog wel de meerderheid, maar het zou morgennacht een verrassing van jewelste zijn als de Democraten op het nippertje toch de Senaat zouden behouden.
Obama-enthousiasme
Verschillende Democratische Senatoren werden in 2008 op die golf van Obama-enthousiasme gekozen in staten die eigenlijk traditioneel Republikeins zijn. Die moeten na hun termijn van zes jaar nu hun zetel verdedigen en dat werd van begins af aan als een heel zware klus gezien. De Republikeinen moeten zes zetels winnen om de meerderheid in de Senaat over te nemen. De neuzentellers die alle peilingen uit de verschillende staten van haver tot gort analyseren gaan ervan uit dat de Republikeinen gegarandeerd als minimum vier zetels winst binnen hebben. Wanneer alles goed voor ze uitpakt kunnen ze morgen maximaal 11 zetels winst boeken. Met andere woorden: de zes zetels die ze nodig hebben zijn in de praktijk meer dan binnen handbereik.
Als onderdeel van hun campagnes hebben Democraten schrikbeelden getekend van een toekomst met een Republikeins Congres. Maar een oppositiemeerderheid in zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden maakt Obama in zijn laatste twee regeringsjaren niet persé volledig vleugellam.
Hij blijft Commander-in-Chief en kan daarom met name op militair gebied als de ultieme bevelhebber nog van alles doen zonder dat het Congres hem in eerste instantie meteen al kan blokkeren. Ze kunnen de geldkraan voor bepaalde operaties dichtdraaien, maar dan zijn de bommen al gegooid en de raketten afgevuurd.
Vetomacht Obama
Obama behoudt ook zijn vetomacht, omdat de Republikeinen morgen in de verste verte niet de benodigde tweederde senaatsmeerderheid zullen whalen om een veto ongedaan te kunnen maken. Dat betekent dat zijn Obamacare gezondheidszorghervormingen in de praktijk niet ingrijpend door de Republikeinen kunnen worden teruggedraaid.
En hij kan kan op presidentieel gezag, via zogenoemde executive orders, maatregelen afkondigen. Hij heeft gezegd dat nog dit jaar na de verkiezingen te gaan doen op het gebied van de immigratie. Hij wil hervorming van het immigratiestelsel, inclusief de mogelijkheid voor miljoenen illegalen om uiteindelijk legaal Amerikaans staatsburger te kunnen worden. Voor Republikeinen was dat altijd onbespreekbaar, zonder dat ze er ooit bij vertelden wat er dan wel bespreekbaar was om dit probleem en andere problemen op te lossen. Nu ze na deze verkiezingen hoogstwaarschijnlijk de meerderheidspartij in het hele Congres zijn, zullen ze wél meer concreet moeten gaan aangeven wat bespreekbaar is. De nieuwe verhoudingen in Washington zouden dus zelfs tot compromissen tussen Obama en zijn politieke tegenstanders kunnen leiden.
Politiek gemanoeuvreer
Aan de andere kant breekt plusminus overmorgen, de dag na deze verkiezingen, de presidentsstrijd van 2016 los, met al het politieke gemanoeuvreer vandien. Het wordt voor Obama de komende twee jaar daarom hoe dan ook de nodige gradaties moeilijker dan het toch al voor hem was om met enig overwicht leiderschap uit te oefenen.