“We wisten dat voor Nelson Mandela het einde van zijn lange leven nabij was. Toch is het een schok. Hij stabiliseerde de waarden waarop onze nieuwe samenleving is gebaseerd”, zegt Steward over het overlijden van de 95-jarige oud-president.
Steward beschrijft Mandela als “een symbool van moed, vastberadenheid en bovenal verzoening”. Volgens Steward, die hoofd was van het kabinet van De Klerk tijdens diens presidentschap, bracht Mandela eenheid in het verdeelde Zuid-Afrika.
Compromis
De Klerk en Mandela waren politieke tegenstanders. Steward herinnert zich gesprekken tussen de twee. Die verliepen vaak niet soepel, maar: “steeds als er een crisis was, wisten ze er toch bovenuit te stijgen en de onderhandelingen aan de gang te houden. Dit leidde tot een groot nationaal compromis en tot de acceptatie van een erg goede grondwet die de rechten van alle Zuid-Afrikanen beschermt.”
Hiermee zal hij mensen blijven inspireren, zegt Steward. Daarmee is Mandela tijdloos geworden.
De overweldigende hoeveelheid buitenlandse reacties laten volgens Steward zien “dat Nelson Mandela niet alleen Zuid-Afrika toebehoort. Wij denken dat hij de wereld toebehoort”.
De FW de Klerk Foundation is opgericht in 2000 door Frederik Willem de Klerk zelf, en richt zich op vreedzame activiteiten in multiculturele samenlevingen.
Verzoening
De Klerk, de laatste blanke president van Zuid-Afrika, noemt Mandela “niet alleen een groot leider, maar ook een zeer, zeer menselijke man.” De Klerk, destijds verantwoordelijk voor de vrijlating van Mandela, ziet Mandela’s nadruk op verzoening als diens belangrijkste nalatenschap.
Samen wonnen De Klerk en Mandela in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede.