We gaan terug naar 9 november 2000, toen Eurocommissaris Bolkestein in een speech het startschot gaf voor de Single Euro Payment Area. Naast het politieke argument - er zijn geen fysieke grenzen meer binnen de EU, dan ook geen cybergrenzen - speelden economische redenen. Internationaal betalingsverkeer was duur en traag en binnen sommige lidstaten was ook het nationale betalingssysteem prehistorisch. En dus zou er een EU-breed IBAN-nummer komen.
Veertien jaar later vraag je je echt af wat er is gebeurd. Het project, en dit is redelijk exemplarisch voor Europa, is in handen gekomen van bancaire technocraten. Waar is het belang van de consument gebleven? Een ding is zeker, de kosten van het betalingsverkeer gaan niet omlaag, integendeel. De miljardeninvesteringen van de banken zullen terugverdiend moeten worden.
Marc Chavannes, columnist van NRC, schreef een wrevelige column over IBAN en citeerde Bittner van Die Zeit. "De EU is te groot geworden op kleine punten en veel te klein op hoofdzaken". Zo is het. Ik vermoed dat 95 procent van alle betalingen nationaal is en dus gaan we voor die 5 procent alle consumenten opzadelen met een ellendig lang banknummer, dat niet eens in alle landen hetzelfde is. Bij ons 18 karakters, in Duitsland 22, hoezo uniform?
Banken bieden nu nog als service dat het nationale nummer automatisch wordt omgezet in het IBAN-nummer. Dat mag niet meer van Brussel na 1 augustus. Zoals Chavannes schrijft: 'het is opvoeden met de lange lat'. En waarom? Geef consumenten ruim de tijd te wennen aan het IBAN-nummer. Op mijn Franse belastingnota wordt de euro nog altijd omgerekend naar Franse franken, wel in steeds kleinere lettertjes.
Wat mij bovenal irriteert is dat al die instanties die zich met SEPA bemoeien, niet of nauwelijks met ons als consument communiceren, en als ze het doen vaak tegenstrijdig. Want DNB zegt dat automatisch converteren straks niet meer kan, terwijl de ECB wel degelijk een mogelijkheid ziet. En al die instanties hebben de schijn tegen, want met de invoering van IBAN is de nummerportabiliteit effectief de nek omgedraaid. Hoezo, consument centraal?
Welke bank neemt de handschoen op en gaat haar klanten en niet de techniek centraal stellen en zegt 'nee' tegen de SEPA-werkgroep, zegt 'nee' tegen DNB en zegt 'nee' tegen de Europese commissie en zet in haar eigen bankomgeving nog een paar jaar het oude bekende rekeningnummer om in het IBAN-nummer?