'Geen meerderheid kabinet met D66, CU, SGP'

Het samenwerkingsverband tussen de regeringspartijen VVD en PvdA en de 'bevriende oppositie' van D66, ChristenUnie en SGP zal vanaf 9 juni, bij het aantreden van de nieuwe senatoren, geen meerderheid meer hebben in de Eerste Kamer.

Dat is de belangrijkste conclusie uit de voorlopige uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen van woensdag. De tweede conclusie is dat geen van de mogelijke nieuwe samenwerkingspartners (CDA, SP, GroenLinks) zijn positie kan uitbuiten. Het kabinet kan met elk van deze drie partijen een meerderheid in de Senaat bewerkstelligen.

In de exitpoll die bureau Ipsos in opdracht van de NOS heeft uitgevoerd, blijft de coalitie met de bevriende oppositie steken op 35 van de 75 zetels in de Eerste Kamer. VVD en CDA worden met twaalf zetels elk de grootste partijen in de Senaat. Voor de VVD is dat een verlies van vier zetels, voor het CDA een winst van een. De PvdA is de grootste verliezer: de sociaaldemocraten zakken van veertien naar acht. PvdA-ministers lieten woensdagavond meteen weten dat de uitslag geen gevolgen heeft voor het kabinetsbeleid en de positie van PvdA-leider Diederik Samsom.

CDA en GroenLinks

Na VVD en CDA komen D66 en de SP allebei op tien zetels. Voor D66 is dat een verdubbeling, voor de SP een winst van twee. De PVV verliest twee zetels en komt op acht. GroenLinks houdt de huidige vijf zetels en de combinatie ChristenUnie/SGP ziet de steun aan het kabinetsbeleid beloond worden met flinke winst: van drie naar vijf. Daarmee is duidelijk dat waar de regeringspartijen fors verliezen, de bevriende oppositie juist enorm winst boekt.

De uitslag maakt duidelijk dat premier Mark Rutte meer dan ooit de oppositie de hand moet reiken. Maar duidelijk is ook dat CDA, GroenLinks en SP hun hand niet kunnen overspelen. CDA-leider Sybrand Buma had wellicht gehoopt dat zonder hem geen meerderheid mogelijk zou zijn, maar Rutte kan zich ook wenden tot Bram van Ojik (GroenLinks) of tot Emile Roemer van de SP. Van belang voor die laatste optie is dat VVD en D66 al samenwerken met de SP in het Amsterdamse stadsbestuur. GroenLinks hielp het kabinet eerder al aan een meerderheid door samen met D66 een aangepast voorstel voor een leenstelsel voor studenten te steunen.

Bij de kleinere partijen in de Senaat verdubbelen de Partij voor de Dieren en 50Plus: allebei van een naar twee zetels. De Onafhankelijke Senaatsfractie (OSF) behoudt de huidige zetel.