1 juli is het 150 jaar geleden dat slavernij werd afgeschaft en het Surinaams collectief Broki eist dat Nederland excuses maakt. Ze willen dit afdwingen via de Europese Unie en de Verenigde Naties.
Manusama denkt dat de staat pas excuses zal maken wanneer is aangetoond dat het internationaal recht is geschonden.
Spijt
‘Excuses impliceert dat de staat erkent dat er iets onrechtmatigs is gedaan en dat er dus een schadevergoeding geëist kan worden’, aldus Manusama. In de loop van de 19e eeuw schaften steeds meer landen na elkaar de slavernij af en Nederland volgde in 1863.
Het is volgens Manusama lastig te bepalen wanneer Nederland het internationaal recht schond met de slavernij. Tot nu toe houdt Nederland het bij een erkenning. Op de VN-conferentie tegen racisme in 2001 zei toenmalig minister Roger van Boxtel dat Nederland ‘het grote onrecht erkent’. Maar hij weigerde excuses te maken.
Rawagede
Een voorbeeld van een kwestie waarbij de Nederlandse staat na lange tijd tóch overging tot excuses is Rawagede. In 1947 executeerden Nederlandse militairen honderden mannen in het dorp op Java. In 1949 betuigde de staat wel spijt, maar van officiële excuses kwam het niet. In 2011 stelde de rechtbank in Den Haag de staat aansprakelijk voor de oorlogsmisdaden. Nederland kon zich niet beroepen op verjaring. Hierna volgden toch excuses en de uitbetaling van schadevergoedingen aan de nabestaanden.
Praktisch
Maar zelfs als wordt vastgesteld dat Nederland ten tijde van de slavernij het internationale recht schond zijn er nog praktische bezwaren. Manusama: ‘Je krijgt dan de vragen: wie moet betalen aan wie en hoeveel? Het is bijna niet te doen. Moeten de afgelopen 5 generaties zich dan melden bijvoorbeeld?’