Otte reageert hiermee op de onrust binnen de rechtspraak nadat 700 raadsheren en rechters een kritisch manifest ondertekenden over werkdruk en kwaliteit van de rechtspraak. "Het streven naar rechtseenheid door professionele standaarden te formuleren, zoals de Raad voor de Rechtspraak nu wil, is niet de oplossing, maar eerder de oorzaak van de problemen waar we nu mee zitten", zegt Otte.
Vrijgevochten
In een strafkamer werkten rechters, griffiers en griffiemedewerkers in klein verband samen om zaken af te handelen, zowel inhoudelijk als organisatorisch. In de jaren 90 werd er zo nog volop gewerkt. Maar rond de eeuwwisseling ontstond in de maatschappij druk om meer rechtseenheid en beheersbare kosten te creëren. Met al die op zichzelf werkende strafkamers, die slecht aanstuurbaar waren en vrijgevochten te werk gingen, bleek het moeilijk gehoor te geven aan die roep.
Dus vanaf de oprichting van de Raad voor de Rechtspraak in 2002 werd geprobeerd rechtspraak centraler te organiseren. Begrijpelijke ontwikkeling vindt Otte: "In de jaren 90 was het heel verbrokkeld. Dus de behoefte om problemen centraler aan te pakken is logisch".
Maar centraler organiseren van het proces heeft volgens Otte nadelige gevolgen. "De uitvalpercentages zijn hoog. Veel zaken kunnen niet afgedaan worden, terwijl er veel geld bij is gekomen." Raadsheren en rechters zijn ontevreden over de werkdruk en voelen zich niet vertegenwoordigd door de Raad voor de Rechtspraak.
Daarom pleit Otte ervoor om het midden te vinden tussen de centrale aansturing en kleinschaligheid. "We moeten die kleinschalige werkverbanden terughalen zoals die van de strafkamers, maar dan moeten ze wel afspraken maken met de centrale leiding. Dat overleg, tussen rechters en bestuurders moet veel beter."
'Zittingsrijp'
Dit is niet voor het eerst dat Otte pleit voor het herleven van de strafkamer. Sterker nog, vanaf 2009 mocht hij bij het gerechtshof experimenteren met het opnieuw invoeren van strafkamers.
Volgens Otte met succes: "’De uitval van strafzaken is laag, acht procent. Dat is 20 tot 60 procent bij andere rechtbanken. We werken efficiënter en bereiden zittingen beter voor. Als bij ons een zitting begint, is kans op uitval van de zaak minimaal".
Door rechters en griffiers meer samen te laten werken en zaken in een vroeg stadium te analyseren gaan zaken ‘zittingsrijp’ naar de rechter. Toch wordt zijn proef nog niet echt overgenomen. "Het is lastig, want die centrale aansturing is iets dat zich in 10 tot 12 jaar tijd heeft genesteld in de organisatie. Mensen vinden het lastig om het bij te stellen. Daar is een cultuuromslag voor nodig en dat duurt lang."
Eenheidsworst
Nadat de Leeuwardse raadsheren eind 2012 hun kritische manifest schreven en daar van 700 rechters bijval voor kregen, trok de Raad voor de Rechtspraak het land in om te praten. De Raad wil nu professionele standaarden formuleren om duidelijk te krijgen wat goede rechtspraak nou eigenlijk is.
Slecht plan volgens Otte: "Die eenheidsworst waarnaar wordt gestreefd, is juist een van de oorzaken van de patstelling waar we nu in verkeren. Als je zegt: we willen eenheid bereiken, dan heb je veel ondersteunende mensen nodig om het te bewaken. Maar je moet hoogontwikkelde professionals zoals rechters de ruimte geven om eigen werkwijzen te ontwikkelen".
Volgens Otte ligt het antwoord op de problemen waarover de rechters schreven vooral bij de rechters zelf en niet bij de Raad voor de rechtspraak. "Rechters moeten in hun lokale gerechten antwoorden vinden die passen bij kleur van dat gerecht. En daarvoor met je verschillen accepteren. Maar er zal nog een hele generatie overheen gaan voor we zo ver zijn."