Amnesty deed onderzoek bij de grootste kobaltproducent. Dat is in Congo, daar wordt de helft van allee kobalt ter wereld gewonnen volgens Ruud Bosgraaf van Amnesty International. "Er zijn 40.000 kinderen ongeveer die daar kinderarbeid verrichten voor de winning van het kobalt. En via een aantal tussenstappen komt dat uiteindelijk terecht in smartphones, in tablets, maar ook wel in onderdelen voor elektrische auto's. En de bedrijven als Apple, Microsoft, Sony en Samsung zouden er voor moeten zorgen dat bij de winning van die kobalt de kinderarbeid in Congo van de baan is. Daar moeten ze Congo op aanspreken", meent Bosgraaf.
Erbarmelijke omstandigheden
De omstandigheden in de mijnen waar de kinderen werken zijn niet best. "De kinderen werken veel met hun handen, ze worden niet beschermd. Geen handschoenen, geen kapjes, geen maskers. Heel veel stof, hitte, giftige stoffen. Voor een deel ondergronds werk. Hele lange dagen, soms wel 12 uur per dag voor 1 à 2 dollar", schetst Bosgraaf.
Bedrijven moeten op de hoogte zijn
De tech-bedrijven zeggen zelf niks af te weten van de erbarmelijke omstandigheden en kinderarbeid. Maar, ze zouden dit wel moeten weten als het aan Amnesty ligt. "Als je kijkt naar de VN-principes die er zijn voor mensenrechten, maar ook de OESO-richtlijnen. Dan zie je dat bedrijven in de hele keten, dus van de winning in Congo tot en met de smartphone die je koopt, moeten nagaan wat er met die stoffen gebeurt. Dat is niet zo heel ingewikkeld na te gaan. Want wij hebben het ook gedaan", zegt Bosgraaf. Volgens hem moeten bedrijven er voor zorgen dat het product niet meer in de gadgets voorkomt of dat Congo wordt aangesproken op de kinderarbeid.
Bedrijven kunnen ook weten dat het niet goed zit met het delven van kobalt. Want als bedrijven kopen de kobalt via een tussenpersoon. Maar als het vermoeden bestaat dat er bijvoorbeeld kinderarbeid in het spel is, dan moeten bedrijven uitzoeken wat er precies aan de hand is, legt René Kleijn, industrieel ecoloog aan de Universiteit Leiden, uit. "Op het moment dat er enig idee is dat dit soort misstanden kunnen plaatsvinden, dan moeten ze ook die toeleveranciers in kaart brengen. Zij kunnen dat gewoon weten en terugtraceren. Het zou toch heel raar zijn als dat soort grote bedrijven niet in staat zijn om te achterhalen waar hun grondstoffen vandaan komen", zegt Kleijn.
Rol van de consument
Maar wat kunnen consumenten doen? Vrij weinig nog. Zo is er wel een 'fair phone', maar de meeste mensen kopen toch telefoons van grote bedrijven als Samsung, Apple of Sony. Dit wordt ook het meest aangeboden door providers. "Maar als bedrijven niks in hun gedrag veranderen kunnen we in de toekomst kijken naar consumentenacties. De burger inschakelen om wat druk uit te oefenen op die bedrijven", zegt Bosgraaf.
Kamervragen
De PvdA heeft ook lucht gekregen van het onderzoek van Amnesty en stelt nu Kamervragen aan minister Ploumen. Zo meldt PvdA-Kamerlid Roelof van Laar aan BNR. Het Kamerlid vraagt de minister van Buitenlandse Zaken wat zij gaat doen om de merken waarover het gaat aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. Ook vraagt Van Laar wat de mogelijkheden zijn om de situatie te verbeteren, als internationale reguliering ontbreekt. Van Laar wil ook dat Ploumen kobalt opneemt in de EU grondstoffenrichtlijn en dat de minister contact opneemt met haar Congolese ambtsgenoot.