Vredesprijs voor democratisering Tunesië

Het overlegorgaan heeft een sleutelrol gespeeld in de Tunesische politiek sinds de val van president Zine al-Abidine Ben Ali begin 2011. Tunesië was het eerste Arabische land waar in 2011 een oud autocratisch regime in korte tijd ineenstortte.

Deze 'Jasmijnrevolutie' leidde tot een golf aan omwentelingen in de regio die snel tot Arabische Lente werden gedoopt. Alleen in Tunesië hebben die omwentelingen democratie en vooruitgang opgeleverd. Volgens het Nobelcomité heeft het dialoogkwartet hier sinds de oprichting in 2013 een doorslaggevende rol bij gespeeld.

Leuke verrassing
In 2013 was het proces van democratisering in Tunesië na decennia van autocratisch en corrupt bewind in gevaar door politieke moorden en sociale onrust. Het kwartet vormde een alternatief voor geweld door vreedzaam politiek overleg te bieden. Dat gaf de bevolking grondrechten zoals gelijkheid voor de wet ongeacht geloof, geslacht of politieke overtuiging.

De Belgisch-Tunesische hoogleraar politicologie Sami Zemni zag de winst niet aankomen. “Zeker niet dit jaar”, vertelt hij op BNR. “Vorig jaar werd er over gepraat, maar dit jaar was het me ontgaan. Het was een heel leuke verrassing.”

Duidelijk statement
Volgens Zemni maakt de Nobelcommissie een duidelijk statement naar de Arabische wereld. “Het is een signaal dat seculiere en islamitische partijen met elkaar kunnen samenwerken in het belang van het volk. Dat is natuurlijk iets dat in veel landen veel beter kan. Misschien dat Tunesië als gidsland gezien kan worden.”

Maar of het signaal wordt opgepikt door andere landen in de regio betwijfelt de Gentse hoogleraar. “Veel landen in het Midden-Oosten staan op de rand van de afgrond of zitten in een gewapend conflict. Of dit kan worden overgenomen door andere landen, lijkt me wat moeilijker.”

Niet getipt als winnaar
Het Tunesische kwartet werd vooraf niet getipt als mogelijk winnaar. Kristian Berg Harpviken, directeur van het Peace Research Institute Oslo (PRIO), maakt ieder jaar een shortlist van de meest kansrijke genomineerden, vertelt hij tegen BNR-redacteur Eline Ronner. Ook op zijn lijstje kwam de Tunesische vredesbeweging niet voor.

Harpviken zelf had zijn geld gezet op de Duitse bondkanselier Angela Merkel, vanwege haar rol in de vluchtelingencrisis. "De vluchtelingencrisis staat hoog op de agenda", legt hij uit. "Merkel heeft veel politieke moed getoond."

Uitvinder van dynamiet
De prijs wordt 10 december in Oslo uitgereikt door de Noorse koning Harald V. De Nobelprijzen zijn genoemd naar de steenrijke Zweedse chemicus en industrieel Alfred Nobel (1833-1896). Hij was de uitvinder van dynamiet. Hij riep de Nobelprijzen in zijn testament (1895) in het leven.

Er zijn sinds 1901 572 Nobelprijzen uitgeloofd, waarvan 96 voor de Vrede, dat wil zeggen voor 'het meeste of beste werk doen voor de broederschap onder de volkeren, het afschaffen of het verminderen van strijdkrachten en het houden of bevorderen van vredesconferenties'.