'Frappez toujours' als homohuwelijkpionier

Het feit dat Nederland dat doet, trekt de aandacht, zegt Job Cohen. Daardoor konden homogemeenschappen in de rest van de wereld zeggen: 'Wat in Nederland gebeurt, moet hier ook kunnen'. "In de tijd dat ik burgemeester was wilde de burgemeester van San Francisco het ook gaan doen. Die heb ik toen een brief gestuurd en gezegd: 'doe je best, en het kán best'."

Zelfs in Amerika wordt het homohuwelijk in steeds meer staten toegestaan. In Frankrijk heeft het parlement al voor gestemd en in Groot-Brittannië werd het vorige maand gelegaliseerd. Een doorbraak dus. Eén van de redenen waarom dit nu gebeurt: ze hebben Nederland als voorbeeld, wordt ook in de landen zelf gezegd.

Historisch
Dat de invoering van het homohuwelijk in 2000 een historisch moment was, was Cohen al eerder duidelijk. In zijn hoedanigheid van staatssecretaris van Justitie en belast met familiezaken loodste hij het wetsvoorstel door de Tweede en Eerste Kamer. Veel moeite kostte dat overigens niet. "Er zijn verschillende enquêtes gehouden in het land en er bleek een grote meerderheid vóór te zijn."

Toch ging daar een flinke periode overheen. Vooral de homobeweging, waarin Henk Krol van de Gay Krant een aanjagende rol speelde, had veel tijd en energie gestoken in het mogelijk maken van het 'sluitstuk op de emancipatie'. "Waarom mogen wij iets niet wat hetero's wel mogen: het huwelijk als verbintenis voor het leven. Waarom mogen wij dat niet officieel doen en anderen wel?"

Vanzelfsprekend
Hoezeer Cohen uiteindelijk dus een van de boegbeelden werd van het homohuwelijk, ook voor hem zelf was het lange tijd allerminst vanzelfsprekend dat mensen van hetzelfde geslacht met elkaar in het huwelijksbootje mochten stappen. "Ik dacht: 'nou ja, móet dat nou? Van 'ons hetero's' hoefde dat niet zo, een partnerschap is toch ook genoeg?', maar ik ben echt totaal omgegaan."

En dat heeft alles te maken met fundamentele gelijke rechten. "Dat is een volstrekt doorslaggevend argument. Dat heb ik gemerkt in de gesprekken die ik met de vier eerste getrouwde homostellen had, hoe geweldig zij dat vonden en hoe belangrijk dat was. En dat het dus niet alleen te maken had met hun persoonlijk leven, maar ook met de positie van homo's in de samenleving."

Inmiddels staat Cohen op de barricades om de geesten ook elders in de wereld rijp te maken voor het homohuwelijk. Zo zal hij bij het bezoek van Poetin de homovlag halfstok hangen. "Ik doe daaraan mee aan die demonstratie omdat ze in Rusland de homorechten alleen maar kleiner maken. Ik realiseer me best dat Poetin daar niet wakker van zal liggen, maar het is toch weer even zeggen: 'dat deugt niet'.

Omstreden
Want er is nog een wereld te winnen, constateert Cohen. Het homohuwelijk blijft voor confessionele partijen als SGP en ChristenUnie 'echt naar'. Die vinden dat dat niet kan, dat zit nog altijd echt diep. Maar die gaan niet de straat op. Daarom verbaasde het mij dat het zo'n grote menigte op de been heeft gebracht, zoals het me indertijd juist verbaasde dat zo'n grote meerderheid in Nederland hier vóór was."

Om van het onbegrip vanuit moslimhoek nog maar te zwijgen. "Het zijn enorme cultuurverschillen en die hef je niet één twee drie op. Het kost één of twee generaties. In mijn eigen jeugd wist ik niet eens wat homo's waren, dat was totaal onbespreekbaar. Dan is er dus in dertig tot veertig jaar ontzettend veel gebeurd."