Alles wat je moet weten over cao's
Steeds meer werkgevers twijfelen of ze door willen gaan met de collectieve arbeids overeenkomst. Dat meldt de Telegraaf. De cao is voor werkgevers vaak niet flexibel genoeg. Pieter Gautier, hoogleraar arbeidseconomie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, legt uit waar de knelpunten zitten.
Hoeveel mensen vallen er nog onder een cao?
In Nederland praat je dan over zo'n 80 procent van de werknemers, dat zijn 1,6 miljoen mensen. Dat is relatief veel in vergelijking met andere landen. In 1980 had in de Verenigde Staten 26 procent een cao, in Nederland 70 procent. In de VS is dat aantal sindsdien gehalveerd naar13 procent terwijl het in Nederland juist is gegroeid naar 80 procent. Nu zie je dat iets afnemen.
Gaan we hier Amerikaanse toestanden krijgen?
Daar hoeven mensen niet erg bevreesd voor te zijn. Want zelfs als je geen cao hebt, dan val je nog wel onder het Nederlandse arbeidsrecht. Het minimumloon blijft daardoor gewoon gelden, evenals de ontslagbescherming.
Wat maakt die cao voor werkgevers zo lastig?
Veel werkgevers willen maatwerk. Binnen cao's hebben vooral ouderen veel rechten verworven. Die klinken heel goed, bijvoorbeeld dat je wat minder hoeft over te werken. Maar als je werkloos bent als oude werknemer is dat juist vervelend, want daardoor wordt je niet aangenomen. Dan geven werkgevers liever de voorkeur aan een jonge werknemer. Het kan zijn dat een 55-plusser zegt best bereid te zijn overuren te maken, maar dat wordt door een cao lastig.
Twee jaar geleden was er nog een sociaal akkoord. Waar is het misgegaan?
Ik denk dat het probleem eigenlijk al wat eerder ontstond. Dat heeft ermee te maken dat de vakbonden vooral vertegenwoordigd worden door oudere werknemers, 55-plussers. Die vinden hoge lonen en goede arbeidsvoorwaarden vaak belangrijker dan een lage werkloosheid. Dat zie je in veel cao's terug. Bedrijven hebben daar steeds meer moeite mee.
Is dit een onomkeerbare trend?
Onomkeerbaar is vrijwel niets. Maar als je naar andere landen kijkt, met name Duitsland en de VS, dan zie je al veel langer een dalende trend. Het zou mij niet verbazen dat die trend zich ook in Nederland gaat voortzetten.
Dat heeft natuurlijk ook alles te maken met de opkomst van de zzp'er.
Klopt. Als je een vast contract steeds vaster maakt, dan is dat handig als je een baan hebt. Maar als outsider wordt het juist lastiger. Daardoor kiezen ook veel mensen er onvrijwillig voor om zzp'er te worden.
Betekent het verdwijnen van de cao ook dat de vakbonden naar de zijlijn verdwijnen?
Als je het als vakbond belangrijk vindt om cao's te behouden, dan moet je ze aanpassen. Dat betekent veel meer flexibiliteit bieden. Je zou bedrijven eigenlijk een soort menu's moeten laten aanbieden. Bijvoorbeeld als je veel ontslagbescherming biedt aan je werknemers, dan mag je ook een lager loon bieden. Of een hoog loon, maar weinig ontslagpremie. Dan krijg je vanzelf dat mensen zichzelf selecteren in de bedrijven waar ze zich het meest thuis voelen.
Maar de tijd van én een hoog loon én veel zekerheid is dus voorbij?
Die is voorbij, ja. Iedereen zou dat wel willen behouden, bedrijven waar het heel goed gaat, kunnen dat ook wel bieden. Maar je wilt niet dat dat voor alle bedrijven geldt, want dat betekent dat je sommige bedrijven het faillissement in duwt als je te sterke eisen stelt.
Welke sectoren zullen het eerst volgen?
Ik denk de sectoren waarmee het niet zo goed gaat, waarin veel kleine ondernemers zitten. Voor hen is het heel moeilijk veel zekerheid te bieden. De economie krabbelt nu een beetje op, zulke bedrijven zouden het liefst flexibele arbeid willen invoeren. Als de cao heel stringent is, dus hoge lonen en ontslagbescherming, dan zal die vacature nooit geopend worden.
Maar voor mensen zonder baan is dit dus een goede ontwikkeling?
Dat is altijd zo. Een flexibele arbeidsmarkt is goed voor de outsiders, want het betekent dat er meer banen gecreëerd worden. Maar het is slecht voor degenen die al een baan hebben.
