"Goedemorgen, het is zes uur. Welkom bij Business Nieuws 1395 AM." Dat waren de eerste woorden die presentator Bas van Werven op maandag 21 september 1998 uitsprak op Business Nieuws, een nieuwe, commerciële nieuwszender.
Het idee erachter was simpel: de hele dag doorlopend nieuws. Geen muziek. Het nieuws werd gepresenteerd in blokken van 20 minuten, met daarin een nieuwsbulletin, weer, verkeer, beursnieuws, autonieuws, korte telefonische interviews en sportberichten.
Het format was geïnspireerd op dat van de Amerikaanse zender 1010WINS ('You give us 20 minutes, we give you the world'). Het principe: als zender garandeer je de luisteraar dat hij/zij na 20 minuten helemaal is bijgepraat over het laatste nieuws. Het overzicht werd continu zoveel mogelijk ververst en aangepast, maar wie langer dan 20 minuten luisterde, ging wel herhalingen horen.
Beurs
De nadruk in de uitzending lag in de beginperiode sterk op beursnieuws. Met grote regelmaat waren in de uitzending beursanalisten te horen over de AEX, die weer eens "in de plus" stond, over het juiste moment om "in te stappen", en dan vooral in de "tech-fondsen", die forse winsten lieten zien. De relativerende commentaren van Kees de Kort waren nog niet op de zender te horen.
Van Werven: "Als je in een taxi stapte toen, had je een taxichauffeur die negen van de tien keer in opties zat te handelen en allerlei derivaten omdat ze er geld mee zaten te verdienen. Het leefde op dat moment. Het waren de booming jaren tegen 2000 aan, waarin het nog goed ging."
Talk Radio
Business Nieuws 1395 AM, dat pas later BNR zou gaan heten, werd geboren nadat de verliesgevende radiozender 'Talk Radio' na anderhalf jaar uit de lucht werd gehaald. Van Werven, bij Talk Radio nog hoofdredacteur, herinnert zich de gebeurtenissen als een emotionele periode. "Ik wist dat er een massaontslag aan zat te komen, dat we het financieel niet bolwerkten en dat er dus heel veel koppen gingen rollen. Dat is heel pijnlijk."
Daar kwam nog eens bij dat er nogal wat uitgesproken figuren bij Talk Radio werkten die er allemaal uit vlogen, wat voor de nodige beroering zorgde. Van Werven: "Daar zaten alle grote bekken tussen. Rijk de Gooyer, Frédérique Spigt, Theo van Gogh, Beau van Erven Dorens. Dat was op de Grachtengordel in Amsterdam alsof je een bom liet exploderen. Die mensen werden aan de kant gezet ten bate van een nieuwszender die financieel nieuws ging brengen. Wij waren besmet."
Aan de doorgewinterde journalist Michiel Bicker Caarten, afkomstig van RTL Nieuws en CNBC Europe, was de eer om als hoofdredacteur het kersverse station van de grond te trekken. De studio, redactieruimte en een deel van het personeel van Talk Radio had hij al tot zijn beschikking.
Tegenvallertje
Een gespreid bedje? Niet helemaal, zegt Bicker Caarten. "Toen we gingen beginnen, vroeg ik aan de toen aanwezige redacteuren: wie van jullie weet het verschil tussen een aandeel en een obligatie? En toen bleef het doodstil. Er was echt niet één die het wist." Lachend: "Dat was wel een tegenvallertje, ja." Bas van Werven: "Niemand begreep er een donder van. Aandelen, bedrijven, obligaties, beurskoersen. Het zei niemand een zak. Ik ben jurist, dus ik wist het ook niet."
Bicker Caarten had drie dagen de tijd om de Talk Radio-redacteuren om te scholen tot Business Nieuws-redacteuren en met hen na te denken over de invulling van de uitzendingen. "Ik heb met koeienletters een draaiboek gemaakt op papier met een viltstift en dat aan de muren gehangen van de redactieruimte. Een lange strook papier. En toen hebben we gezegd: we moeten eens kijken wat voor interviews we kunnen boeken."
Drie dagen lijkt wat kort om een geheel nieuwe omroep te creëren, maar Bicker Caarten ziet dit anders. "Je kunt plannen wat je wilt, maar op de dag zelf moet je het gaan doen. Het nieuws kondigt zich helaas niet van tevoren aan."
Geen materiaal
In zijn onlangs heruitgegeven boek over BNR, 'De Startup. BNR Nieuwsradio', schrijft Bicker Caarten over die eerste uitzenddag: "De eerste twintig minuten zit erop. Nog dertien uur en veertig minuten te gaan. Maar geen materiaal. Niks. De technicus drukt op het knopje rechts op het mengpaneel, waardoor Bas mij op zijn koptelefoon kan horen en vervolgens kijkt hij vragend naar mij. 'Prima, doe het draaiboek nog maar een keer', zeg ik."
De eerste uitzending hoefde ook niet meteen perfect te zijn, zegt Bicker Caarten. "We zaten op de middengolf, dus niemand wist dat we bestonden." Van Werven, lachend: "Ja, je kon toch niets fout doen." Bicker Caarten: "Niemand had met stoere praatjes aangekondigd wat we gingen doen. We begonnen gewoon, eigenlijk bijna stiekem. Als je dat weet, denk je: de eerste dag is waardeloos, niet om aan te horen, maar dat is niet erg, als het op de tweede dag maar weer een stukje beter is en op de derde dag weer een stukje beter is."
Bouwen
Van Werven, die de allereerste uitzending op Business Nieuws presenteerde, dacht er na de eerste 20 minuten net zo over. "Nou, nu gaan we het opnieuw doen. Hahaha!" Serieus: "Weet je, je moet bouwen. Het leuke was dat we een heel goed team hadden van mensen die diezelfde visie hadden - of ja, we hadden geen visie - maar die uiteindelijk wel naar voren wilden en een volgende stap wilden zetten."
Volgens Bicker Caarten werkte het 'scheppen' van een nieuw station voor iedereen enorm motiverend. "Er is niks leukers dan iets creëren, of het nou een radiostukje is of een artikel, een beeldhouwwerk of een heel station. Iets scheppen is prachtig. En iedereen had ook dat gevoel: we zijn hier bezig iets te creëren wat nog niet heeft bestaan."
Dat verliep niet altijd soepel. De geringe naamsbekendheid was voor de redactie een nadeel bij het boeken van interviews. De redacteuren moesten meestal eerst uitleggen wat Business Nieuws precies was ("Nee, we zijn geen lokale omroep, we zijn een landelijke omroep!")
Gerrit Zalm
De consternatie was dan ook groot toen toenmalig minister Gerrit Zalm van Financiën tijdens een interview liet blijken dat hij wel degelijk wist van het bestaan van de omroep en, sterker nog, een luisteraar was. Bicker Caarten: "Hij kende dat station al! Minder dan twee maanden na de oprichting. De minister van Financiën van ons land is een luisteraar. Dat is toch wel ongelooflijk."
Het voorval werd aangegrepen om, ondanks het gebrek aan reclamebudget, een advertentie in De Telegraaf te plaatsen. Bicker Caarten: "Dat was wel een moment dat ik dacht: jeetje mina, misschien hebben we inderdaad echt iets te pakken hier."
Juiste spanning
Redactioneel beleefde Business Nieuws een keerpunt op 11 september 2001, toen 2 vliegtuigen zich in het World Trade Center in New York boorden, en een poging tot een aanslag op het Pentagon mislukte. Redacteuren, presentatoren en technici kwamen gezamenlijk tot een gesmeerd lopende uitzending die van minuut tot minuut het laatste nieuws wist te brengen zodra het zich voordeed. "Daar zag je hoe geweldig die organisatie draaide en hoe die, met al dat jonge-hondenspul gewoon een keigoeie nieuwsshow wist neer te zetten", zegt Van Werven. "Dat was er natuurlijk altijd al op de achtergrond, maar iedereen wist wat-ie moest doen."
Van Werven vervolgt: "Het was de juiste spanning, de goede stress, alles kwam op tijd, we hadden goede duiders. We waren veel beter dan Radio 1. Echt veel beter. Da's wel knap. En geïmproviseerd."
BNR wordt volwassen
Een beslissend organisatorisch moment beleefde BNR in 2003, toen het station een FM-frequentie wist te bemachtigen, waarmee de weg kon worden ingeslagen naar meer luisteraars en daarmee naar meer advertentie-inkomsten. Ook het samengaan met de FD Mediagroep was bepalend voor de toekomst van de zender. Het station groeide in de Vondelstraat uit zijn jasje en verhuisde in 2005 naar de toen net gerenoveerde Renault-garage in Amsterdam-Oost, waar het tot op de dag van vandaag is gevestigd, net als het Financieele Dagblad.
In de loop der jaren werd de programmering veelvuldig veranderd - van een eenvoudig 20-minuten-format naar een uitgebreide, uitgekiende hoeveelheid nieuws- en achtergrondprogramma's. Het aantal medewerkers verveelvoudigde. Onder Paul van Gessel, die in 2007 Bicker Caarten opvolgde, werden nieuwe initiatieven ontplooid, zoals het ondernemersnetwerk BNR Businessclub en het samen met het FD organiseren van debatten, seminars en netwerkbijeenkomsten. De BNR-website kreeg een impuls door het uitbreiden van de mankracht en het verbeteren van de vormgeving en inhoud.
Rebellenclub
Maar sommige dingen bleven al die jaren onveranderd: niet alleen de snelheid waarmee het nieuws wordt gebracht, maar ook de bevlogen sfeer op de redactie en de flow die toch telkens weer als vanzelf lijkt te ontstaan tijdens grote nieuwsgebeurtenissen en projecten.
Sjors Fröhlich, sinds 2013 hoofdredacteur, herkende dit al in de periode waarin hij nog bij de publieke omroep werkte. "Als luisteraar was ik al groot fan van BNR Nieuwsradio. Ik zat in de auto constant te switchen tussen Radio 1 en BNR. En soms belde ik dan de zendermanager op en vroeg hem even naar BNR te luisteren. ‘Dat moeten wij ook doen’, was dan de reactie. Je hoort de energie en de saamhorigheid door de speakers heen komen. Nu zie ik het met eigen ogen. Alle medewerkers voelen zich echt verbonden met de zender. Dat is een kostbaar goed."
Fröhlich vervolgt: "De rebellenclub moet blijven en aan de andere kant zijn we ook uitgegroeid tot een serieuze nieuwszender. Een station waar de beslissers van Nederland rekening mee houden. Aan ons de schone lastige taak om deze beide karaktereigenschappen te blijven verenigen."