Top 10 gevaarlijke voeding

De afgelopen decennia hebben we vaker te maken gehad met besmet, vervuild of anderszins gevaarlijk voedsel. BNR zette tien grote voedselschandalen op een rij.

1. Margarine

Aan margarine kun je doodgaan. Unilever voegde in 1960 de ‘anti-spat emulgator ME 18’ toe aan de plantaardige margarine Planta. Dat was geen succes. Meer dan 100.000 Nederlanders werden ziek. Ze kregen de zogenoemde blaasjesziekte, een soort netelroos. Honderden van hen moesten in het ziekenhuis worden opgenomen en vier mensen overleden.

2. Brinta

In maart 1994 raakte Brinta besmet met salmonella. De ontbijtpap werd uit de handel gehaald en was enkele maanden niet verkrijgbaar. Enkele mensen meldden zich met darmklachten na het eten van Brinta. Salmonella is een bacterie die voor ernstige misselijkheid en diarree kan zorgen. De bacterie komt vooral voor in rauwe eieren en op slecht doorbakken kip.

3. Verse toetjes

In 1990 legden 16 bewoners van een verpleeghuis in Venlo het loodje nadat ze een met salmonella besmet carameltoetje hadden gegeten. Ook zelfgemaakte advocaat is vaak een boosdoener. Salmonella is voor gezonde mensen vervelend maar niet gevaarlijk. Kleine kinderen en ouderen kunnen er wel aan doodgaan.

4. Pindakaas

Calvé haalde in 1994 potten pindakaas van de markt, nadat een besmetting met salmonella-bacteriën was geconstateerd. Volgens het Astmafonds moeten vrouwen die zwanger zijn sowieso niet zoveel pindakaas eten. Dagelijks pindakaas (of andere notenproducten) kan het risico op een kind met astma flink verhogen. Verder is pindakaas natuurlijk erg vet. Vooral biologische pindakaas, die bevat méér ongezond vet dan ‘gewone’ pindakaas.

5. Kip

Kip is niet alleen gevaarlijk vanwege de salmonella, er kan ook dioxine inzitten. In 1999 werd een hoge concentratie dioxine aangetroffen in kippen en eieren uit België. Sindsdien wordt de stof vaker gevonden in voeding. In 2004 bijvoorbeeld in melk van een veehouderij in Lelystad. Dit jaar nog kwam dioxine via vervuild veevoer terecht in onder meer vlees. Een dioxine is organische verbinding die zeer schadelijk kan zijn. Mensen kunnen er onder meer leveraandoeningen en kanker van krijgen. De Oekraïense politicus Viktor Joesjtsjenko werd in 2004 vermoedelijk vergiftigd met hoge doses dioxines. Het duurde twee jaar voor de verminking in zijn aangezicht verdween.

6. Paling

Nederlandse rivieren zijn zo vervuild dat vissers er geen paling meer mogen vangen. Staatssecretaris Bleeker heeft de vangst dit voorjaar verboden. Het voedingscentrum adviseert echter al twintig jaar om geen paling uit de rivier meer te eten. Toch waren er nog altijd visserijbedrijven die paling met een te hoog dioxinegehalte verkochten. Paling uit zee is wel veilig. Tot op zekere hoogte dan, het voedingscentrum waarschuwt wel voor het hoge cholesterolgehalte en de schadelijke stoffen die vette vis kan bevatten.

7. Rundvlees

Filet Americain, carpaccio, tartaar, ossenworst en andere producten van rauw rundvlees kunnen schadelijke bacteriën bevatten. In 2005 werden nog meer dan 150 mensen ziek door een infectie. Maar ook gebakken rundvlees is niet zonder risico. Sinds de BSE-crisis halverwege de jaren ’90 weten we dat de gekkekoeienziekte BSE bij mensen de ziekte van Creutzfeldt-Jakob kan veroorzaken. Britse koeien werden ziek nadat ze diermeel kregen waarin onder meer resten van koeien en andere dieren was verwerkt. Mensen die het besmette rundvlees aten, liepen het risico om de menselijke variant van BSE op te lopen. Creutzfeldt-Jakob is een hersenziekte waarvan de verschijnselen lijken op dementie. Inmiddels zijn de richtlijnen voor diervoeding aangescherpt.

Amerikaanse wetenschappers hebben een link gelegd tussen barbecueen en prostaatkanker. Volgens de onderzoekers leidt een verbinding die ontstaat als vlees geroosterd wordt, zoals op de barbecue, mogelijk tot prostaatkanker. Het eten van veel rood vlees wordt overigens in verband gebracht met darmkanker.

8. Wijn

Oostenrijkse wijnboeren voegden in 1985 de stof etheenglycol toe aan hun witte wijn, om die hoger geclassificeerd te krijgen. Etheenglycol is een kleurloze wat stroperige alcohol met zoete smaak die als antivries wordt gebruikt in radiatoren van auto's. Het is bij inwendig gebruik giftig omdat bij het metaboliseren ervan oxaalzuur ontstaat. De dodelijke dosis voor een volwassene is ongeveer 100 ml maar voor kinderen en dieren kan een veel lagere dosis al dodelijk zijn. Het schandaal zorgde voor een enorme vertrouwenscrisis. De export van Oostenrijkse wijn stortte volledig in.

9. Spinazie

Bij een kernramp is spinazie de eerste groente die radioactief besmet raakt. Dat komt doordat de plant grote bladeren met een ruw oppervlak heeft. Radioactief jodium blijft dan goed plakken. Na de nucleaire ramp in Tsjernobyl in 1986 mocht in delen van Europa een tijd lang geen spinazie meer worden verkocht. In Japan is dat dit voorjaar opnieuw het geval geweest, na de kernramp rond Fukushima.

Spinazie was vroeger berucht vanwege de aanwezigheid van nitraten die bacteriën kunnen omzetten in nitriet, een kankerverwekkende stof. Het opnieuw verwarmen van spinazie (of andijvie of postelein) zou dat omzettingsproces versnellen. Volgens de laatste inzichten mag opnieuw verwarmen best. Je moet alleen niet te vaak nitraatrijke groenten eten.

Nitriet kwam in 1980 direct in diepvriesgroenten en diepvriesnasi terecht door een fout van Iglo. Het koelsysteem van de Iglo-vrachtwagens lekte het spul. Twee mensen overleden na het eten van besmette producten, anderen werden ziek.

10. Babyvoeding

Eind 1993 werd ontsmettingsmiddel gevonden in potjes Olvarit. Volgens de wet mag in voedingsmiddelen niet meer dan 1 miligram per kilo voorkomen. In de potjes met rundvlees en varkensvlees werd 4 miligram per kilo gevonden. De leverancier van het vlees had het middel jarenlang opzettelijk toegevoegd om te voldoen aan de strenge eisen van Nutricia. Hoe giftig de stof precies is, is nooit duidelijk geworden.

Maar ook: bronwater, pijnboompitten, koffie, zoetstoffen ....

Wie denkt dat de lijst hiermee zo’n beetje ophoudt, komt bedrogen uit. Vergeet bijvoorbeeld niet de benzeen in het Belgische bronwater (1990), of de pijnboompitten die dagenlang een bittere nasmaak geven. Automatenkoffie, die kan volgens de Consumentenbond leiden tot een hartinfarct. Vrouwen kunnen van veel koffie drinken trouwens kleinere borsten krijgen. En van aspartaam word je onvruchtbaar, zeggen ze.

En hoe zat het ook alweer met Baileys gemengd met 7up, ging je daar nou echt dood van?