Falende Fyra dreigt conflict op landenniveau te worden

Het onderzoek moet voor de zomer al van start gaan. Ook SP, PVV, ChristenUnie en GroenLinks steunen de enquête. De partijen willen weten hoe het zover heeft kunnen komen dat treinen met zoveel technische problemen zijn aangeschaft. Bij een parlementaire enquête kunnen mensen onder ede worden gehoord. Dat is nodig omdat er bedrijfsgevoelige informatie boven tafel moet komen, vinden de politici.

BNR's Hans Verbeek vanuit Den Haag zegt dat het een zwaar middel is, het zwaarste middel mogelijk in de Kamer. Maar dat staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur het misschien neit eens zo erg vindt. "Mansveld is natuurlijk nog niet zo lang staatssecretaris en zo zullen ook fouten van haar voorgangers aan het licht komen. Ook Schultz heeft in het verleden een rol gespeeld in de besluitvorming over de Fyra."

Vervanging Fyra
Reizigersorganisaties ROVER en Maatschappij voor Beter OV eisen dat zo spoedig mogelijk een nieuwe exploitant wordt gevonden voor de hogesnelheidsverbinding Amsterdam-Brussel. De NS houdt vast aan de vervoersconcessie. "Wij hebben een afspraak tot 2024 en die geldt nog steeds'', zegt een NS-woordvoerder.

In een brief aan de Tweede Kamer zinspeelt staatssecretaris Mansveld al op de mogelijkheid dat de concessie voor de HSL Zuid wordt ontbonden en een nieuwe vervoerder wordt gezocht. Zij schrijft dat zij ‘ten aanzien van de concessie alle rechten voorbehoudt'. Intrekking van de concessie behoort volgens Mansveld tot de mogelijkheden. “Het is voor het kabinet het belangrijkst op de kortst mogelijke termijn een volwaardig alternatief voor de reizigers te hebben'', schrijft zij aan de Tweede Kamer.

“De concessie is ons dierbaar'', aldus de NS-woordvoerder. De vervoerder zal binnenkort een plan presenteren waarin een oplossing wordt geboden voor de hogesnelheidslijn.

Het opvoeren van de frequentie van de klassieke intercityverbinding tussen Den Haag en Brussel behoort tot de mogelijkheden waaraan wordt gewerkt. Tevens kijkt de NS naar uitbreiding van het aantal diensten van de Thalys tussen Brussel en Amsterdam van negen naar twaalf. Daarvoor worden gesprekken gevoerd met de Belgische NMBS.

Op de Europese markt onderzoeken de Spoorwegen of extra treinstellen en locomotieven beschikbaar zijn om de frequentie tussen beide hoofdsteden op te voeren tot een uursdienst.

Heraanbesteding
De Maatschappij voor Beter OV zegt in een brandbrief aan Mansveld geen vertrouwen meer te hebben in de NS als exploitant van de HSL Zuid. Ze pleit voor heraanbesteding van de HSL-concessie. Voorzitter Rikus Spithorst dreigt met een klacht wegens kartelvorming bij de Europese Commissie als dat niet gebeurt. Volgens de vereniging Reizigers Openbaar Vervoer (ROVER) is het niet eenvoudig een andere exploitant te vinden. "Voor de Beneluxtrein zijn te weinig locomotieven. Thalys heeft te weinig geschikt materieel'', zegt woordvoerder Chris Vonk.

ROVER oppert dat Arriva en partner Deutsche Bahn of het Franse vervoersbedrijf SNCF mogelijk snel met geschikt materiaal het gat van de Fyra kunnen opvullen. “Het maakt ons niet uit wie er rijdt, als er maar gereden wordt'', zegt Vonk.

AnsaldoBreda
In de eerder genoemde brief zegt Mansveld te vrezen voor de financiële gevolgen nu de NS wil stoppen met de Fyra. De NS heeft tot nu toe 100 miljoen euro betaald voor de treinen.

De angst bestaat dat het noodlijdende AnsaldoBreda ook geen cent terug kán betalen, maar die vrees lijkt niet erg gefundeerd: AnsaldoBreda is 100 procent eigendom van FinMeccanica, een enorm bedrijf dat voor 30 procent in handen is van de Italiaanse staat is.

En met FinMeccanica gaat het wel goed, hun enige zorgenkind is AnsaldoBreda. Een interessant gegeven is dat een eventuele claim van de NS of de Nederlandse staat mogelijk bij de Italiaanse staat belandt. "Bij FinMeccanica werken zo'n 70.000 mensen. Ze maken onder meer veiligheidssystemen voor het spoor, daar zijn ze zelfs wereldleider in."

Problemen NS
Heel sterk lijkt de NS niet te staan. Zo vertelde een medewerker van Ansaldo Breda aan verslaggever Maarten Veeger dat de spoorwegmaatschappij wist dat het om een pilotproject ging. Sterker: dat was de belangrijkste reden dat AnsaldoBreda de treinen zo goedkoop kon leveren.

Verbouwereerd
De bestuursvoorzitter van het bedrijf reageerde volgens verslaggever Maarten Veeger 'verbouwereerd' op het Belgisch-Nederlandse besluit om te stoppen met de Fyra. "Hij vernam het nieuws via de krant. Het begint nu te leven in Italië. Men begint in te zien dat het land geen fantastische treinen meer kan maken waar iedereen verlekkerd naar kijkt."

AnsaldoBreda had nog geen ervaring had met hogesnelheid. "Als het een heel juridisch steekspel wordt kan het onaangenaam worden voor de Nederlandse Spoorwegen. Maar als er een schadevergoeding komt, moet FinMeccia waarschijnlijk voor de kosten opdraaien."

Denemarken
AnsaldoBreda, de Italiaanse fabrikant van de Fyra-treinen, brengt al jaren spoorvervoerders in Denemarken, Zweden en Noorwegen in de problemen.

In april was het raak in Oslo, waar 32 van de 72 trams in de Noorse hoofdstad plotseling tegelijk in onderhoud moesten. De AnsaldoBreda-trams (SL-95) produceerden ineens een angstaanjagend geluid bij een snelheid van meer dan 28 kilometer per uur. Oorzaak: roest.

Bij een eerder conflict dat het bedrijf had in Denemarken kwam het ook niet tot een rechtszaak, doordat de fabrikant snel met miljoenen schadevergoeding over de brug kwam. Uiteindelijk gaf Ansaldo Breda 40 procent korting. Voor de aansprakelijkheidsstelling is vooral van belang of Ansaldo Breda heeft geleverd wat het beloofde.