'Opstelten breekt rechtsstaat stapje voor stapje af'

Van Koppen schreef het boek Gerede Twijfel, waarin hij ingaat op bewijsmateriaal in Nederlandse rechtszaken en hoe justitie hier mee omspringt. Volgens hem gebeurt dit lang niet altijd even goed. "Bewijs is een vak. Het probleem is dat veel rechters en advocaten dat vak slecht verstaan. Ze nemen bewijs voor waar aan, terwijl dat niet sterk is. Of ze worden van de raarste dingen onzeker, terwijl er overweldigend veel bewijs is. Als je niet tegen die onzekerheid kan, moet je dit vak niet uitoefenen. Onomstotelijk bewijs bestaat niet, iedere veroordeling is een klein gokje."

Liegende officier van justitie
Rechterlijke dwalingen komen dan ook nog te vaak voor, vindt Van Koppen. "Een rechter is altijd schuldig aan een dwaling, maar het begint bij de politie, die bewijs moet aanleveren. Die zitten in een zaak vaak op een bepaald spoor waar ze niet vanaf raken."

In Nederland bestaat een schriftelijk strafproces, gebaseerd op papieren dossiers. Een kwetsbaar systeem, volgens Van Koppen. "Gisteren werd een Kamerdebat gevoerd over een officier van justitie, die in een rechtszaak beweerde dat een getuige een bekentenis had afgelegd. Toen de gespreksbanden werden afgeluisterd bleek dat helemaal niet zo te zijn. Dat is kwalijk, want de officier van justitie is verantwoordelijk voor de integriteit van het dossier. Als die iets zegt, moet je daar als rechter altijd op af kunnen gaan."

Tot het gaatje
Dat minister Opstelten in het debat de officier 'tot het gaatje de hand boven het hoofd bleef houden', is volgens Van Koppen dan ook een verkeerd signaal. "Dat een liegende officier van justitie mag blijven zitten, werpt een smet op al haar collega's. Als de Minister van Justitie dit soort dingen toedekt, zet hij het hele Openbaar Minsterie te kakken."

Een ander nadeel van de papieren bewijslast zijn de dikke dossiers, zegt Van Koppen. "Een dossier is soms wel een meter papier dik. Vooral uitgeschreven telefoontaps, waarvan de helft geouwehoer is, zorgen daarvoor. De integriteit van bewijs is niet gediend bij zo'n overload aan informatie te creëren, dat je het belangrijke niet meer terug hebt. Laten we de dossiers vooral beperkt houden."

Afbreken
Een andere maatregel, die onlangs met één stem verschil door de Eerste Kamer kwam, zorgt volgens Van Koppen ook voor een verzwakking van de rechterlijke macht. "Een einduitspraak van de rechter was tot voor kort definitief, maar nu mag de zaak tegen vrijgesproken mensen weer heropend worden als er nieuw bewijs op tafel komt. Het proces kan dan geheel opnieuw beginnen. De rechter is daarmee buitenspel gezet. De minister doet echt zijn best de rechtsstaat stapje voor stapje af te breken."