'België stopt met de Fyra'

Mansveld 'nam kennis' van de beslissing van de Belgische vervoersmaatschappij NMBS om niet langer gebruik te maken van de bestelling van Fyra-treinen. "NMBS heeft mij zojuist per brief geïnformeerd. Ik bestudeer deze zorgvuldig. Op basis van de feiten ontstaat meer duidelijkiheid over de oplossing voor het probleem met de V250 die sinds 19 januari niet meer rijdt", meldt de staatssecretaris in een verklaring.

Het besluitvormingsproces zit volgens Mansveld in de eindfase. "Ik wil op korte termijn meer duidelijkheid hebben over de toekomst van de treinverbindingen tussen Nederland en België. Daarbij staat het reizigersbelang voorop. Voor het debat van 20 juni informeer ik de Tweede Kamer over de laatste stand van zaken."

Levering stopgezet
De NMBS zet de levering van de Fyra-treinen stop, meldde de Belgische spoorwegmaatschappij vrijdagmiddag in een persconferentie. De schade aan de treinen is te groot en er is geen vertrouwen dat bouwer AnsaldoBreda de problemen op kan lossen.

''We denken dat de trein niet betrouwbaar is en zien fundamentele problemen,'' zei Marc Descheemaecker, bestuurder van de NMBS. ''Daarnaast verkeert AnsaldoBreda in financiële problemen. Ernst & Young heeft voor ons de situatie bekeken en ontdekte dat de solvabiliteit erg laag was. In 2011 was er een negatieve cash van 50 miljoen, op een omzet van 200 miljoen.'' 

Waar komt de garantie straks vandaan?
De NMBS heeft nog geen treinen afgenomen, maar is bang nergens verhaal te kunnen halen als hun treinen net zo slecht zijn als de 9 die de NS heeft gekocht. ''Waar gaan we wisselstukken krijgen? Krijgen we nog garantie? Waar krijgen we de softwaresleutels van de treinen?''  De NMBS wil in plaats van de Fyra terug naar de oude situatie met intercity's.

Van de 9 treinen die de NS heeft zijn er nog maar twee die geschikt zijn om mee te testen, de rest staat aan de kant met verschillende mankementen. ''Iedereen heeft een inschattingsfout gemaakt,'' zegt Descheemaecker. Twee treinen staan door winterschade aan de kant, twee hebben problemen met de wielsets, een heeft brandschade en een heeft grote problemen met de deuren.

Waslijst
Tijdens de persconferentie Descheemaecker een waslijst aan mankementen aan de trein op. Zo bleken de assen bij sommmige treinen al na een paar kilometer te roesten. ''Dat kan veroorzaken dat de as afbreekt, en dat is niet goed voor een trein die 250 kilometer per uur rijdt,'' zei de woordvoerder eufemistisch. ''Het zijn humoristisch zijn, als het niet zo treurig was.''

Een verkorte opsomming van de gevonden mankementen:

• De assen roesten al na enkele kilometers, waardoor ze versneld konden afbreken.
• De elektrische delen van de trein waren bereikbaar voor sneeuw en ander vocht.
• De accu's vlogen spontaan in brand, waardoor de schroeiplekken al op de tapijttegels onder de stoelen te zien waren.
• De remsystemen die waren gemonteerd, zijn voor treinen die niet harder dan 160 kilometer per uur kunnen rijden. De Fyra rijdt 250 kilometer per uur.
• De waarschuwingshoorn was zo gemonteerd dat hij volsneeuwde en daardoor niet meer werkte.
• Het plaatwerk aan de onderkant van de trein was zo dun dat opspattende stenen vrijwel altijd voor schade zorgden.
• Omdat iedere technicus de trein op zijn eigen manier had gemonteerd en aangesloten, ontstond er zwerfstroom door de trein, die voor versnelde roestvorming zorgde.
• Er kwamen metalen delen van het dak los, die de bovenleiding zouden kunnen raken.
• Er waren voortdurend problemen met de schuifdeuren die niet goed wilden sluiten. Daardoor kon er water naar binnen komen.

Strafpunten
Maar wat misschien wel het best aangeeft hoe slecht de treinen er aan toe waren is het aantal strafpunten dat de trein kreeg. In Nederland is een systeem dat een trein niet naar buiten mag als hij tien strafpunten heeft. Een klein mankement kan al vijf punten opleveren. De technici die de treinen controleerden kenden twee halve treintoestellen respectievelijk 1157 en 2019 strafpunten toe. In het onderzoek bleek ook dat iedere trein verschillend is, omdat er geen eenduidige richtlijn was om de trein te monteren.

Het onderzoeksbureau dat de treinen in opdracht van de NMBS bekeek, concludeerde dat AnsaldoBreda ten minste 17 maanden nodig zou hebben om alle problemen op te lossen. De NMBS vreest dat het zelfs nog meer zal zijn. ''Wij denken eerder dat het 22 tot 24 maanden zal duren,'' zegt Descheemaecker. ''Dat zou betekenen, al zou er met onbeperkte resources aan gewerkt worden, dat de treinen pas 7 tot 8 jaar na de afgesproken datum goed rijden.''

Oplossing
De NMBS is van plan om in plaats van de Fyra weer een gewone intercity te laten rijden. In september moeten dat er tien per dag zijn, in december twaalf. Nu zijn er acht. Ook heeft de NMBS de mogelijkheid om Eurostar, de trein naar Londen, te vragen een onderzoek te doen naar de mogelijkheid om de trein door te laten rijden naar Amsterdam.

De Nederlandse Spoorwegen (NS) komen medio juni met een plan voor de treinverbindingen tussen Nederland en België. De NS zegt medio juni met conclusies naar de staatssecretaris te komen ''op basis van het onderzoek naar de technische gesteldheid van de Fyra V250-trein''. Tevens presenteert NS dan, in overleg met het ministerie, een plan voor de treinverbindingen Nederland-België. NS benadrukte dat dat conform de afspraken is met de staatssecretaris en de aandeelhouder.

Schade wordt verhaald
De NMBS gaan de geleden schade met betrekking tot de Fyra verhalen op AnsaldoBreda. Het gaat over enkele miljoenen euro's, schatte Descheemaecker. NMBS betaalde tot nu toe 37 miljoen euro aan voorschotten, dat geld zal automatisch terugkomen. Daarnaast gaat de NMBS een rechtszaak aanspannen om onder meer misgelopen rente terug te halen. Dit betreft enkele miljoenen euro's, maar een precies bedrag kon Descheemaecker nog niet noemen. ''Wij zijn de optelsom aan het maken en met onze advocaten in overleg over wat haalbaar is."

De NMBS eiste verbeteringen van bouwer AnsalsoBreda, omdat er voortdurend problemen waren met de gloednieuwe hogesnelheidstrein tussen Amsterdam en Brussel. Het bedrijf kreeg vier maanden de tijd, waarna de NMBS de verbeterplannen evalueerde. Vrijdag besprak de raad van bestuur van de NMBS het dossier.

TreinTramBus en Rover
De Belgische en Nederlandse reizigersorganisaties reageren verheugt op het nieuws. “Voor de reiziger is het een goede zaak als de Fyra verdwijnt. Wij zien liever de Beneluxtrein terug, want die was flexibel in gebruik; een uur eerder of later instappen was geen probleem. Bij de Fyra moet je reserveren”, zegt Kees Smilde, de woordvoerder van TreinTramBus op BNR. ''Het best zou zijn als er verschillende soorten treinen op het traject rijden. Maar we hebben ook al een hogesnelheidstrein: de Thalys. Daar wordt ook genoeg gebruik van gemaakt.''

Prestigeproject
De Fyra, een prestigeproject van met name de Nederlandse Spoorwegen, ging in december rijden, maar kampte meteen al met veel problemen. Nadat onder winterse omstandigheden een stuk plaatwerk onder de trein vandaan was gevallen, werd de Fyra internationaal uit de roulatie genomen.

Stientje van Veldhoven, Tweede Kamerlid voor D66 zal als vragen stellen aan de staatssecretaris. ''Wat me verbaast is dat deze opzegging eenzijdig komt. De NS is nog met een onderzoek bezig. De partijen hadden eerst discussie moeten voeren over de uitkomst daarvan voordat de NMBS eenzijdig zegt, we trekken de stekker eruit. Hier is sprake van contractbreuk.''