Het is 4 mei 2013, 68 jaar geleden eindigde de Tweede Wereldoorlog. Om allen te herdenken die zijn omgekomen sinds het uitbreken van deze oorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties, legde de nieuwe koning een krans, blies de trompettist het signaal taptoe en was Nederland twee minuten stil.
Zijn die twee minuten nodig?
"Sommige mensen zeggen: die twee
minuten stilte zijn toch niet meer nodig", zegt cabaretière Claudia de
Breij in een spotje van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. "Ik denk dat als
je echt recht zou willen doen aan het leed uit de oorlog en de oorlogen daarna,
dat je per jaar hooguit twee minuten zou mogen praten. Ik ben blij dat ik je
vrijheid geniet om twee minuten stil te mogen zijn."
"Wat heb je aan je idealen, wat heb je aan een betere wereld voor morgen als je daarbij je zoon verliest", vroeg de voormalig commandant der Strijdkrachten Peter van Uhm in een toespraak op de Dam. Zijn zoon Dennis kwam om bij de vredesoperatie in Afhanistan.
Twee weken na zijn dood, vijf jaar geleden, stond Van Uhm op 4 mei ook op de Dam. "Een moeilijk, confronterend moment. Maar ook een bewuste keuze. Dit monument, gewijd aan de nagedachtenis van alle Nederlandse oorlogsslachtoffers, maar ook de saamhorigheid op de Dam en in het land, het hielp mij.'' Hij riep op het 'wij-gevoel' terug te vinden. ,,Want niet vanuit 'ik' en 'zij', maar vanuit 'wij', ontstaan de goede dingen.'' Op de Dam klonk na zijn woorden een applaus.
Fout gedicht
Dat Nederland om 20:00 uur massaal twee minuten stil was, is niet van
alle tijden. In 1968 werd besloten om de doden op 4 mei te herdenken en pas in
1988 werd de Nationale Dodenherdenking ingevoerd. Sindsdien is deze nationale
herdenking echter niet gevrijwaard van onenigheid.
Vorig jaar was er ophef over het gedicht dat door een schooljongen zou worden voorgedragen op de Dam in Amsterdam. De scholier schreef het gedicht naar aanleiding van de gedichtenwedstrijd die het Nationaal Comité 4 en 5 mei ieder jaar uitschrijft. Hij verhaalde over zijn oudoom die vocht bij de Waffen-SS en die volgens hem ook niet vergeten mag worden. De organisatie van de Nationale Dodenherdenking besloot het gedicht op het laatste moment te schrappen.
Herdenken van
Duitsers
Dit
jaar was er veel te doen over wie we eigenlijk herdenken. In het Achterhoekse
dorp Vorden wilden ze de dodenherdenking afsluiten met een wandeling langs het
graf van tien Duitse soldaten. Maar Duitse soldaten worden niet herdacht
tijdens de Nationale Dodenherdenking en foute Nederlanders ook niet, zei Jan
van Kooten, directeur van het Nationaal Comité 4 en 5, in dagblad Trouw. "Je moet op 4 mei niet de daders herdenken. We
herdenken de Nederlandse slachtoffers van oorlogssituaties'', aldus de
directeur.
Zo'n 25 antifascisten trokken zich echter niets aan van de oproep van Van Kooten. De groep met ongeveer 15 Duitsers legde rond 18:00 uur vanavond bloemen bij het verzetsmonument in het dorp. Ook werden er enkele korte toespraken gehouden.
Koning
Willem-Alexander
Maar na de onenigheid komt er altijd weer die rust, in Nederland en op en rond de Dam. Een herdenking die dit jaar wel een ander gezicht had. Na de plechtigheid in de Nieuwe Kerk loopt de monarch traditioneel naar
het monument op de Dam om namens alle Nederlandse burgers de eerste krans te leggen. Dit jaar
namen koning Willem-Alexander en koningin Máxima die taak op zich. Dat was meteen het eerste officiële optreden van de koning. Prinses Beatrix was niet aanwezig op de Dam.
Daarna was Nederland dus twee minuten stil. Om de Nederlandse slachtoffers van oorlogssituaties te herdenken, zoals het Nationaal Comité 4 en 5 mei wil. Of om te herdenken wat we zelf willen, zoals BNR redacteur Lamyae Aharouay eerder betoogde. "Als iets vrijheid volgens mij kenmerkt dan is het het ontbreken van afspraken."
Lees ook: 'Alle joodse dorpsgenoten werden vermoord'
Lees ook: Dodenherdenking Vorden probleemloos