Ieder verhaal een eigen 'verfilming' in het hoofd

Vandaag geeft Roel Willems van de Radboudt Universiteit college aan Mark Beekhuis over literatuur lezen in een MRI-scanner. Want wat 'zien' we eigenlijk als we een boek lezen? Kijken we door de ogen van de hoofdpersoon of zien we de hoofdpersoon van een afstand en zien we meer van de wereld om hem heen?

Willems neemt als voorbeeld de roman 'Er Ist Wieder Da', het verhaal over Adolf Hitler die in de hedendaagse wereld is opgestaan uit de dood. Dit zorgt voor bizarre en hilarische situaties. 'Als we kijken naar het uiterlijk van Hitler, dan hebben we daar veel foto's en films van gezien. Het is heel makkelijk om daar een voorstelling van te maken. Maar bijvoorbeeld bij de hoofdpersonages van de roman Tirza, wat zagen we daarvan voordat we de film hadden gezien?'

In het onderzoek van Willems worden hersenprocessen gemeten, waardoor een beter beeld ontstaat van wat mensen zich voorstellen als ze een boek lezen. En ook hoe dat hun inlevingsvermogen beïnvloedt. 'We hebben bijvoorbeeld gekeken hoe mensen zich handelingen voorstellen. De mate van hersenactiviteit, terwijl mensen luisteren naar beschrijvingen.' Dat gebeurde in een MRI-scanner.

De verschillen zijn heel specifiek. Sommige mensen bewogen letterlijk mee met het verhaal, anderen focussen zich meer op de gedachten en gevoelens van hoofdpersonen. Daaruit blijkt dat mensen eenzelfde verhaal om hele verschillende redenen mooi kunnen vinden.