Hoe effectief is WikiLeaks nog?

Manning had eigenlijk veel langer moeten zitten. 'Maar Obama heeft als één van zijn laatste daden in office het vonnis omgezet en ingekort en gezegd: nu nog twee maanden. Dat moment is nu aangebroken', zegt Arjen Kamphuis, WikiLeaks-kenner en een bekende van Julian Assange - de oprichter van WikiLeaks.

'Het is wel even belangrijk om te bedenken dat het geen pardon is', vervolgt Kamphuis, 'hij wordt officieel nog steeds schuldig bevonden, maar hij hoeft minder lang in de gevangenis te zitten. En dat terwijl de VN-expert op het gebied van mensenrechten heeft gezegd dat de manier waarop Manning werd vastgehouden gelijk stond aan martelen. Een vrij stevige uitspraak voor de VN.'

Discussie op scherp

Nog geen erkenning van de Amerikaanse overheid dus dat het publiek worden van de informatie achteraf een goed idee was. Maar hebben de stukken en het beeldmateriaal van Manning wel iets veroorzaakt? 'Het heeft de discussie veel scherper gemaakt', meent Kamphuis. 'Als er bewijs is van zoiets als oorlogsmisdaden, dan kun je veel meer op basis van feiten de discussie aangaan. Ook in Nederland is dat gebeurd. Voor een pro-Amerikaans land - vooral politiek gezien - volgden er veel hardere uitspraken na het zien van het materiaal.'

Manning zal de komende maanden, waarschijnlijk zelfs jaren, moeten herstellen van haar tijd in gevangenschap. Daarbij krijgt ze hulp van een ondersteuningsorganisatie om haar leven weer op te pikken. 'Historisch gezien is het persoonlijke leven van een klokkenluider na het lekken van informatie vaak totaal afgebroken, een baan zit er niet meer in, huwelijken stranden', zegt Kamphuis. 'Voor juridische ondersteuning en voor bijvoorbeeld het vinden van nieuwe woonruimte, is er een fonds beschikbaar.'

Zaak Julian Assange

Terwijl Manning op vrije voet is, zit de oprichter van WikiLeaks - Julian Assange - al sinds 2012 vast op de ambassade van Equador in Londen. 'Amerika ziet hem als verrader, wat gek is, want hij is geen Amerikaans staatsburger, dus juridisch gezien kan dat niet eens', vertelt Kamphuis, die Assange persoonlijk kent. 'Maar ze willen graag aan de wereld laten zien: als je dit soort dingen doet, maken we je leven kapot. Ook hiervan heeft de VN gezegd dat deze manier van gevangen zetten niet past bij een moderne democratie. Dat zegt niet zomaar een organisatie, maar toch heeft het weinig effect op de situatie.'

Er is enig perspectief voor Assange, want in Zweden is de formele zaak tegen hem niet veel meer dan een juridische schil, omdat de dames die hem eerder van seksueel misdragingen beschuldigden hun verklaring hebben ingetrokken, legt Kamphuis uit. 'Voor Engeland is er nu geen formele reden meer om hem te arresteren. Misschien is dat ook wel de reden voor Amerika om een nieuwe zaak te beginnen. Een zaak die dus juridisch niet klopt.'

Hoe effectief is WikiLeaks dan nog op dit moment? Volgens de CIA is het een niet-staatsgerelateerde inlichtingendienst die hulp krijgt van landen als Rusland. 'Maar dat kunnen ze niet hard maken', zegt Kamphuis. Volgens hem is WikiLeaks zeker nog effectief. 'Want anders zouden allerlei partijen daar niet zo bovenop zitten. Er is een directe relatie tussen hoeveel politieke pijn je veroorzaakt en hoe hard er tegen je wordt opgetreden.'