Humor is overal in de samenleving belangrijk, zegt managementconsultant Fons Trompenaars, gespecialiseerd op het gebied van cultuur en management. 'Zeker ook op de werkvloer.' Humor werkt verbindend en zorgt ervoor dat je evenwichtiger in het leven staat, stelt hij. 'Stalin en Hitler hadden weinig humor, want er was eigenlijk maar één logica, en dat was die van hen. Die konden diversiteit helemaal niet dulden. Je ziet ook dat humor een rol speelt in het effectief omgaan met verschillen. En daarom is het zo belangrijk, ook voor een leider van die werkvloer, om humor te bezigen.'
Afstand
'Je ziet het niet altijd, maar ik denk dat er heel veel lol in organisaties zit', zegt Sibe Doosje, gepromoveerd op humor aan de Universiteit Utrecht en oprichter van het bedrijf Humorlab. Humor op het werk kan volgens hem relativerend werken. 'Omdat je je positie ter discussie kunt stellen. Bijvoorbeeld door een grapje te maken van 'ja, ik weet het eigenlijk ook niet'.' Dat stellen mensen op prijs, zegt Doosje. 'Daar word je dus menselijk van. Het verkleint de afstand eigenlijk.'
Dat beeld wordt bevestigd door Bas van der Veldt, CEO bij AFAS Software. 'Zodra je in een functie komt zoals waar ik in zit, ontstaat er afstand. Juist om die afstand zo kort mogelijk te houden, proberen we humor in te zetten, door jezelf niet altijd te serieus te nemen. Het voordeel daarvan is dat je benaderbaar wordt.'
Wanneer werkt humor niet?
Foute humor - bijvoorbeeld een seksistische grap - kan erin sluipen, maar kan ook schade aanrichten, waarschuwt Trompenaars. 'Als het humor is die de ene groep afzet tegen de andere, zodat je in de ene groep een hoger werkethos hebt ten koste van de andere werkgroep: niet doen, zou ik zeggen. En ook niet toestaan.' Een goede leider heeft volgens Trompenaars precies door wanneer iets niet kan. 'Je ruikt dat, je proeft dat. Daar hoef je geen politie voor te zijn, maar je kan wel mensen even rechtzetten en zeggen: nee, dat doen we hier niet.'
Een andere potentiële uitglijder voor organisaties is humor in het openbaar. Doosje: 'In het publieke domein worden mensen sneller afgestraft. Ze kunnen natuurlijk zeggen: het is maar een grapje, maar daar kom je niet mee weg in het publieke domein.'
De conclusie
Eén conclusie valt sowieso te trekken: humor op de werkvloer is heel belangrijk. Het haalt tegenstellingen weg. Het is daarom goed in te zetten om mensen op het werk te verbinden en problemen te relativeren. Als manager kun je jezelf met humor toegankelijk maken. Maar zodra humor wordt gebruikt om groepen buiten te sluiten is het oppassen geblazen; daar moet je als manager tegen optreden.