Er is bijna geen sector te noemen waar er niet meer arbeidskrachten nodig zijn. Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Tilburg University, ziet een 'ontwrichtend' effect voor de samenleving. 'Als je het over de hele breedte bekijkt, dan kan je zeggen dat effecten dermate groot zijn dat er sprake is van ontwrichting.' Wilthagen wijst daarbij onder meer naar de tekorten in de zorg: 'tekorten bij de wijkverpleging, lange wachtlijsten en de inhaalzorg die niet lukt.'
Lees ook | NS schrapt enkele treinen door personeelstekort
Een deel van de oplossing zou kunnen zijn om meer te werken. In Nederland is men groot fan van deeltijd-werken, zo benadrukt Wilthagen. 'We hebben in Nederland de voorkeur voor heel veel vrije tijd. De ruimte zit echter niet overal. Voornamelijk in de zorg en het onderwijs zit het, want daar werken veel vrouwen waar de deeltijdfactor hoog is. Je ziet het dan weer minder in de productiebedrijven.'
Wilthagen ziet dat Nederland voor een keuze komt te staan: 'Je komt voor de keuze te staan dat je deeltijd als voorkeur hebt, maar voltijd is wat de samenleving verwacht.' Van deeltijd naar voltijd gaan is volgens Wilthagen de 'makkelijkste' oplossing. 'Als je betere arbeidsomstandigheden kan bieden, betere kinderopvang dan hoef je alleen maar het arbeidscontract aan te passen. Dat is een uurtje werk bij elkaar.'
Markt lost het probleem niet zelf op
Wilthagen ziet daarnaast dat er vaak wordt gedacht dat de markt het probleem wel oplost, maar daar denkt de hoogleraar anders over. Hij wijst naar politiek Den Haag voor de oplossing: 'We zijn nu vooral bezig met het ondergaan en het signaleren van de gevolgen. Een visie wat we zouden kunnen doen, een soort coördinatie, zie ik niet ontstaan.'
Lees ook | Stimuleren komst arbeidsmigranten naar EU: 'Het is onvermijdelijk'
Een andere optie om de tekorten aan te vullen is om arbeidskrachten uit het buitenland te halen. Zo stelde werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland al voor om personeel in het buitenland te gaan werven. Ook de Europese Commissie kijkt naar mogelijkheden om werknemers van buiten de EU binnen te halen. 'Van de Nederlandse arbeidsinspectie kwam gelijk de roep om dit niet te doen. Volgens de instantie zouden alleen de intermediairs er baat bij hebben en kunnen deze mensen niet fatsoenlijk behandeld en gehuisvest worden.' Wilthagen zelf denkt wel dat het een deel van de oplossing kan zijn. 'Het is één van de strategieën die kan bijdragen aan de oplossing.'
Mogelijk geen festivals
De hoogleraar ziet dan ook dat er grote consequenties zullen zijn als er niet ingegrepen wordt om het tekort op te lossen. 'Als we geen keuzes maken, worden de keuzes voor ons gemaakt. Dan hebben we misschien geen festivals meer, blijven de problemen op Schiphol of zeggen huisartsenposten dat ze de service niet meer kunnen leveren. Dan gaat het soms over leven of dood. In feite is dat het effect dat we met z'n allen moeten ondergaan. Het ziet er niet goed uit voor de komende tijd', aldus Wilthagen.
Er zou dan ook een centrale coördinatie moeten komen tussen de ministeries, de regio's en de bedrijven, vindt Wilthagen. 'Je moet hier een plan voor maken.'