Nederland bevindt zich in een ongemakkelijke spagaat: er is een schreeuwend tekort aan arbeid, aan de andere kant is er toenemende weerstand tegen immigratie, deels doordat het een dossier is dat een-op-een gekoppeld wordt aan de woningnood en concurrentie op de woningmarkt tussen Nederlanders en nieuwkomers. Premier Rutte wil intussen minder mensen toelaten tot Nederland, maar volgens De Lange kan hij de migratiestroom niet zomaar indammen.
Lees ook | 'Nederland moet juist inzetten op arbeidsmigratie'
Legale migratiekanalen
De Lange vindt dat Nederland beter moet kijken naar legale migratiekanalen als alternatief voor wat zij 'ongeregelde migratie' of 'asielmigratie' noemt. 'Wil Rutte grip hebben op die migratiestromen, dan moet je kijken hoe je migratie zo legaal mogelijk kunt maken. We hebben dat al, we hebben een mooie regeling voor kennismigranten.'
Kennismigranten zijn de hoger opgeleide migranten (expats), jaarlijks geeft Nederland zo'n 15.000 vergunningen voor dit soort migranten af. Denk hierbij aan bijvoorbeeld werknemers van ASML of aan de hightechbedrijven in Eindhoven. 'Er zit in die regeling wat ruimte voor variatie, zoals internationale studenten die hier hebben gestudeerd en die hier blijven werken.'
Lees ook | Duitsland wil immigratiebeleid versoepelen
Zulke studenten zijn wat De Lange betreft meer dan welkom, ze voldoen echter niet aan de hoge inkomenseis die aan een kennismigrantenregeling gekoppeld is. De hoogleraar pleit dan ook voor een lagere norm voor dit soort migranten dan die aan mensen die van buitenaf komen wordt opgelegd. Wat De Lange betreft zou die normverlaging ook toegepast kunnen worden op de zogeheten 'tekortberoepen' waar een personeelstekort is, zoals de zorg. 'Zulke mensen voldoen niet snel aan die huidige inkomensgrens, maar dat is wel een sector waar je een tekort hebt.'
Woningnood
Het begrip arbeidsmigratie komt al snel in botsing met een ander hoofdpijndossier: dat van de woningnood. Nederland telt nu al een beperkt aantal woningen, elke nieuwkomer is een concurrent op de toch al overspannen woningmarkt. De Lange legt dat probleem graag bij de werkgevers neer: 'zij halen de mensen hierheen'.
Lees ook | Britse werkgevers: Inzet arbeidsmigranten tegen economische malaise
De Lange haalt de casus aan uit de zorg waar ziekenhuizen de huisvesting van hun arbeidsmigranten zelf ter hand nemen, meestal in flexwoningen. Ook vindt zij dat gemeenten meer kunnen doen op dat gebied, met name met het verstrekken van vergunningen: voor flexwoningen geldt immers menig uitzondering op bouwbesluiten en vergunningverlening. En weer wijst de hoogleraar naar Duitsland, al zegt ze er direct bij dat Duitsland vele malen groter is dan Nederland dus dat het huisvestingsprobleem daar minder speelt.
Integraal aanvliegen
Ook Europabreed wordt het arbeidsvraagstuk steeds integraler aangevlogen. Zo kent Brussel het Talent Partnership-programma waar het maken van afspraken tussen herkomstlanden, Europese landen en werkgevers centraal staat. Die afspraken hebben dan betrekking op het samen opleiden van mensen voor zowel het land met personeelstekorten als voor het herkomstland, maar ook op de componenten huisvesting, scholing, toegang van partners én, in het geval van Duitsland, afspraken over remigratie, het zogeheten 'terugkeerdossier'.
Lees ook | 'Je moet het vooral over arbeidsmigratie hebben'
Samenwerken
Ook moeten de verschillende betrokken ministeries beter samenwerken en hun inspanningen op elkaar afstemmen. Volgens De Lange moet er in een vroeg stadium van beleid al nagedacht worden over die arbeids- en migratiecomponent: je wil zoveel huizen bouwen, daar horen zoveel warmtepompen bij, daar zijn zoveel experts voor nodig - waar haal je die vandaan?
Asielzoekers zouden wat De Lange betreft eerder toegang moeten krijgen tot werk. 'En blijvend zodat het voor werkgevers ook interessant wordt om in hun te investeren.' En weer kijkt ze daarbij naar Duitsland waar uitgeprocedeerde asielzoekers weliswaar afgewezen zijn, maar waar ze niet worden uitgewezen wanneer ze de Duitse taal machtig zijn en werk hebben. 'Dan ga je de arbeidsmarkt duidelijk verbinden met het migratiedossier.'
Lees ook | CEO Randstad: 'Nederland heeft veel meer buitenlandse arbeidskrachten nodig'