President Bush senior tekende kort voor zijn aftreden, in 1992, een wet die het Nationaal Archief opdroeg alle nog geheime documenten over de moord uiterlijk 25 jaar later vrij te geven. De deadline was donderdag en Donald Trump behoort duidelijk tot de groep die meent dat de burgers recht hebben op alle feiten, zelfs als blijkt dat er wel degelijk sprake was van een complot. Het is immers allemaal bijna 54 jaar geleden. 'Maar ik heb geen keus', zei Trump, niet alles mocht naar buiten.
Er is op zichzelf reden genoeg om te denken dat er iets niet pluis is. Lee Harvey Oswald, die de moord in november 1963 in Dallas zou hebben gepleegd, schoot vanuit een hoog raam op de open auto met Kennedy, zijn vrouw Jacky en de Texaanse gouverneur Connally. Daarna doodde hij een politieagent. Twee dagen laten vermoordde nachtclubeigenaar Jack Ruby de verdachte Oswald, in de garage van het politiebureau van waaruit hij ter voorgeleiding naar de rechtbank zou worden gebracht. Alles in het verhaal is onwaarschijnlijk, dus ook de meest welwillende patriot, die alleen gelooft in het goede van zijn regering, heeft er moeite mee.
De kogel die Kennedy doodde, ketste tegen de rand van de open auto waarin het gezelschap reed en verwondde ook Connally. Dat kan bijna niet waar zijn. Was Oswald zo’n perfecte scherpschutter? Hoe kan een kogel zo’n krankzinnige baan afleggen? Oswald, een oud-marinier, was bovendien overtuigd communist geweest, althans enige tijd, had van 1952 tot 1959 in de Sovjetunie gewoond en was daar getrouwd met een Wit-Russische vrouw. Vlak voor de moord reisde hij naar Mexico Stad, waar hij de Cubaanse en Russische ambassades bezocht. Het lag dus voor de hand te veronderstellen dat hij in opdracht van, of in overleg met de communisten had gehandeld en deel uitmaakte van een complot.
Was dat echt logisch? Waarschijnlijk niet, omdat Cuba het enorme risico liep van een Amerikaanse invasie als het uit zou komen. En de Russen? Die kwamen de afgelopen dagen met een interessante verklaring waarin zij niet alleen elke betrokkenheid ontkennen, maar ook uitleggen dat de moord op JFK voor hen juist een enorme tegenvaller was. Zij waren op hem gesteld, meenden dat hij uit was op toenadering, en lieten zelfs de kerkklokken luiden als teken van nationale rouw. En juist over deze kant van het verhaal heeft de regering-Trump een aantal documenten vastgehouden.
Misschien nog spannender is een ander spoor, dat ook troebel blijft. Zat de eigen CIA achter de moord, al dan niet in samenwerking met de FBI en de maffia? Ruby, Oswalds moordenaar, was nachtclubeigenaar en moest dus wel nauwe banden hebben met de maffia. De maffia werkte dan vast samen met een groep Cubaanse bannelingen in de VS. En was het vicepresident Lyndon Johnson, die dat duivelse complot aanvoerde? Helaas: ook de spannendste documenten die daarover echt opheldering kunnen geven, zijn achtergehouden. Het argument is nationale veiligheid, vermoedelijk omdat het gaat om groepen en landen waarop FBI en CIA nog steeds, en op dezelfde wijze, het oog houden. Maar voor de complotdenker is het natuurlijk allemaal goud.
Na de moord onderzocht de Warren Commissie het dossier en kwam tot de conclusie dat Oswald was wat we tegenwoordig een ‘lone wolf’ zouden noemen. Hoe waarschijnlijk het ook allemaal leek, er was simpelweg geen complot. Omdat de verdenking aanhield, onderzocht het Huis van Afgevaardigden de moord in 1979 opnieuw, en bevestigde het rapport van de Warren Commissie, zij het dat bij nader inzien niet werd uitgesloten dat er een tweede schutter was geweest.
Kortom: de vraag wat er op 22 november 1961 in Dallas is gebeurd, zal nooit naar ieders tevredenheid worden beantwoord, al worden nog zo veel documenten gepubliceerd. Mythe, fabel, werkelijkheid – wie zal het zeggen?