Dat zegt Pieter Gautier, hoogleraar macro-economie van de arbeidsmarkt aan de VU. De Nederlandse economie is volgens Gautier relatief gevoelig voor kleine schommelingen. "Mede door de hypotheekrenteaftrek gaat het in goede tijden extra goed, maar in slechte tijden is er geen overwaarde en krijgt ook de consumptie extra klappen."
Dat vraagt dus om een heldere politieke lijn, zodat consumenten, producenten en overheid niet de kat uit de boom gaan kijken. "Er is één reden tot zorg: iedereen wacht op elkaar. Als we elkaar op zouden kunnen bellen, dan zouden we allemaal beter af zijn, maar het blijkt heel moeilijk om dat te coördineren."
Verborgen werkloosheid
Ten opzichte van andere landen doen we het qua werkloosheid nog heel behoorlijk, vindt Gautier, al loert met relatief veel zzp'ers verborgen werkloosheid om de hoek en baart de relatief hoge jeugdwerkloosheid zeker zorgen. "In andere landen zie je hetzelfde patroon qua jeugdwerkloosheid."
Het kabinet wil er dan ook werk van maken om de arbeidsmarkt sterker te maken, zoals de ontslagbescherming die wordt versoepeld. "Maar we zien ook dat de belasting omhoog gaat en daardoor zijn er minder prikkels om te innoveren", zegt Gautier.
Werk aan de winkel
De cijfers over de krimpende economie laten zien dat er werk moet worden gemaakt van economisch herstel, concluderen ook vrijwel alle politieke partijen in de Tweede Kamer.
"Er is werk aan de winkel'', concludeert minister Henk Kamp (Economische Zaken). Volgens de minister is het in ieders belang om de economie te versterken en te laten groeien. "Daarom brengt het nieuwe kabinet de overheidsfinanciën op orde, werken we onnodige regels weg en geven we ondernemers betere toegang tot financiering zodat ze kunnen investeren en groeien.''
De politieke stagnatie van de afgelopen maanden kan zeker een rol hebben gespeeld, meent Kamp. "Maar dat is allemaal geschiedenis. Er is nu een nieuw kabinet, dat vooral de onzekerheid op het gebied van de arbeidsmarkt en de woningmarkt moet aanpakken. Nu mensen weten dat de strijd over de hypotheekrenteaftrek tussen VVD en PvdA geslecht is, weten mensen en bedrijven weer waar ze aan toe zijn."
Het Centraal Bureau voor de Statistiek meldde donderdag een forse krimp van de Nederlandse economie in het derde kwartaal en een stijging van de werkloosheid in oktober.
Bodem
"Ik ben me ervan bewust dat het voor de mensen om wie het gaat een hard gelag is'', zei minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken). Voor hem tonen de cijfers aan dat de bodem van de crisis nog niet is bereikt is.
"Er is geen simpele oplossing of één druk op de knop om dit probleem in kort tijdbestek op te lossen. We moeten met vereende krachten doorwerken aan het bieden van kansen voor mensen op de arbeidsmarkt, het verbeteren van de structuur van de arbeidsmarkt en het beteugelen van de crisis in Europa'', aldus Asscher.
Volgens de minister staat de Nederlandse arbeidsmarkt er internationaal gezien nog steeds goed voor en behoort de werkloosheid nog steeds tot de laagste in Europa. "We blijven de economische ontwikkelingen nauwgezet volgen en spreken erover met sociale partners.''
Kamerlid Henk Nijboer (PvdA): "We gaan zware jaren tegemoet. De PvdA zal alles op alles zetten om sterker en socialer uit de crisis te komen.''
Groeiverwachting
Het CDA vreest dat het kabinet zich rijk rekent met zijn eigen groeiverwachting. Kamerlid Eddy van Hijum: "Het vertrouwen in de economie is duidelijk nog niet terug. Het kabinet moet er zo snel mogelijk alles aan doen om dit terug te winnen. Uit deze cijfers blijkt dat ons begrotingstekort niet zomaar uit de gevarenzone van -3 procent komt. Onze zorg is dat het kabinet zich met een groeiverwachting van 1,25 procent voor 2013 rijk rekent. De hoofdopdracht voor dit kabinet is het vertrouwen van mensen en bedrijven terug te winnen, door duidelijk te zijn wat hervormingen en bezuinigingen voor de lange termijn betekenen.''
In maart komt het Centraal Planbureau met de nieuwste economische vooruitzichten.
SP-leider Emile Roemer ziet in de cijfers het bewijs dat het beleid van het vorige en het huidige kabinet totaal verkeerd is. "De liberale agenda maakt de economische crisis nog erger dan zij al is. De overheid moet de economie juist stimuleren, maar men blijft maar met oogkleppen op doorgaan met bezuinigen.''
Roemer voorspelt vooral een harde klap in de bouw de komende tijd. "De bouw is al helemaal de klos, maar daar komt nog een enorme klap. Rechtstreeks het gevolg van regeringsbeleid.''
De PVV noemt het "schokkend'' dat de Nederlandse economie het afgelopen kwartaal met 1,1 procent is gekrompen. Geert Wilders: "Het socialistische beleid van belastingverhoging en nivellering van Rutte II zal de economie alleen maar verder schaden. Wat Nederland nu nodig heeft, is lastenverlichting in plaats van lastenverzwaring en het verder kapotbezuinigen van de economie.'' Volgens fractievoorzitter van de PVV "zakken we alleen maar verder in het moeras".
D66 vindt juist dat het kabinet door moet gaan met de hervormingen en bezuinigingen. "Nederland moet koers houden: we moeten door hervormingen de economie sterker maken en snel duidelijkheid geven over de woningmarkt'', zegt D66-Kamerlid Wouter Koolmees.