Wie echt durft als ondernemer, gaat aan de slag in Zimbabwe

Op het hoogtepunt van de geldontwaarding in Zimbabwe, halveerde de munt twee keer per dag. Sinds 2009 zit er een regering van nationale eenheid die na de verkiezingen ophoudt te bestaan. Een van de eerste maatregelen van dat kabinet was het afschaffen de Zimbabwaanse dollar. Daarvoor in de plaats kwamen meerdere buitenlandse valuta zoals de euro, de dollar, de Britse pond en de Zuid-Afrikaanse rand. Ze kunnen allemaal als wettig betaalmiddel kunnen worden gebruikt.

“Dat betekent dat op dit moment in ieder geval het betalingsverkeer een stuk beter is, de winkels zich weer gevuld hebben met veel Zuid-Afrikaanse spullen”, zegt Peter Hermes, adviseur van presidentskandidaat Tsvangirai.

Vaak een tekort aan geld
Maar het land is nu wel afhankelijk van de geldstromen die in stand worden gehouden door internationale banken. En dat heeft ook zo zijn nadelen, zegt Tuinbouwondernemer Aart Nugteren. Hij kweekt bloemen in Zimbabwe. “Vaak is er een tekort aan geld. En dat breekt de economie ontzettend op. Wil je een lening aangaan dan kun je heel moeilijk en mondjesmaat een lening krijgen. En daar moet je nog eens een keer een rente over betalen van 15 tot 20 procent. Dat is normaal gesproken een goede winstmarge. Die zou met zo’n lening dus weg zijn. Dus het is allemaal ontzettend moeizaam."

Hij vervolgt: "Veel bedrijven gaan in informele route en betalen geen belasting meer om te kunnen overleven. Het is allemaal nog steeds erg moeilijk. Maar gelukkig zijn we verlost van de Zimbabwaanse dollar.”

Hestel
En sindsdien heeft er wel degelijk herstel plaatsgevonden. Hermes: “De economie is fors gegroeid. Alleen als het heel laag is, dan groeit het al snel als het ook maar iets omhoog gaat. Maar er is nog een heel grote zwarte economie. Dat betekent dat er heel veel corruptie is. Met name als het gaat om de grondstoffen, waar zeker 90 procent via de zakken van de top van het leger, de politie en de partij van Mugabe verdwijnt. Maar een heel klein deel komt terecht in het nationale budget.”

Als het gaat om grondstoffen in Zimbabwe gaat het vooral om goud, diamant en tabak. “Maar het neemt niet weg dat 80 procent van de bevolking onder de 1 dollar per dag leeft of nog helemaal niets heeft en dus in armoede en van ruil leeft. Het kan ook zo zijn dat ze leven van het geld dat ze krijgen van mensen die naar het buitenland zijn gevlucht. Dat is ongeveer een vierde van de bevolking”, zegt Hermes.

Stug doorgaan
Nugteren legt uit waarom hij er ondanks de aanhoudende moeilijke situatie toch nog steeds zit. “Omdat je daar natuurlijk infrastructuur, kapitaal en relaties hebt zitten, die nog steeds functioneren en nog steeds onder moeilijke omstandigheden produceren.”

Voordeel daarbij was trouwens wel dat hij schulden moeiteloos terug kon betalen, omdat die door de hyperinflatie snel waardeloos werden. Verder wil niemand het bedrijf ook van hem overnemen. En dus gaat hij stug door. “Als je weet hoe je daar mee om kan gaan en het gewend bent, dan is het te doen. Maar als je als nieuwe ondernemer Zimbabwe in gaat in deze tijd, dan is dat eigenlijk een soort van suïcidale actie. Dat gaat niet goedkomen.”