Henk Volberda van Rotterdam School of Management verklaart de daling met de aanhoudende slecht functionerende financiële markten en een zwakke positie van Nederlandse banken. "Daarnaast blijft Nederland achter met innovatie als het gaat om investeringen in r&d, samenwerking tussen bedrijfsleven en universiteiten en een slecht functionerende arbeidsmarkt."
D66-leider Pechtold spreekt van 'een pijnlijke terugval'. Toch verrast de daling op de ranglijst van het World Economic Forum hem niet. Nederland doet het slecht op het gebied van de staatsschuld, kredietverlening, belastingdruk en heeft een inflexibele arbeidsmarkt.
Innovatief in handel
Frank den Butter, hoogleraar algemene economie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, maakt zich niet zo druk. "Ik heb het idee dat we überhaupt niet zo veel aan dit soort ranglijstveranderingen kunnen doen. "Ik wijs er even op dat we in 2012 nog van de zevende naar de vijfde plaats zijn gestegen. Ik neem het meer met een korreltje zout."
Maar Volberda wijst erop dat het WEF-onderzoek in 148 landen wereldwijd het meest uitgebreide onderzoek naar concurrentievermogen en economische groei is. "Het is gebaseerd op harde en zachte data-surveys. Het geeft een hele goede indruk van het concurrentievermogen en dat blijkt heel erg samen te hangen met economische groei en welvaart van landen."
Innovatierijke economieën
Een verklaring voor het feit dat de posities van landen niet altijd stabiel zijn heeft Volberda ook wel. "We zien heel duidelijk dat innovatierijke economieën als Zwitserland en Finland continu tot de top-3 behoren. We zien ook dat innovatie-arme economieën, die het minder goed doen in het introduceren van producten en diensten langzamerhand iets zakken. Dat is wel een tendens die je ziet."
En dat is wel degelijk te sturen, meent de professor in strategisch management en bedrijfspolitiek. "Een continue is dat Nederland het heel goed doet op basisfactoren als kwaliteit van overheid, infrastructuur, gezondheidszorg en basisonderwijs. Maar met name op innovatievermogen - de samenwerking tussen bedrijven en universiteiten - en beschikbaarheid van kenniswerkers - scoren we slecht en dat is één van de zwakke punten van Nederland."
De financiële sector is wel degelijk een zorgenkind; het blijkt moeilijk blijkt om nieuwe ideeën te financieren. Al moet Nederland het niet per se van de 'maak-innovatie' moet hebben. "Wij zijn niet zo'n maakland, wij zijn een handelsland. De innovatie die wij nodig hebben is meer de innovatie die op het gebied van handel plaatsvindt. Wij zijn niet zozeer goed in het dingen laten maken, goed inkopen en verkopen en als we dáár innovatief in zijn, helpt dat onze concurrentiepositie enorm."
'Ronduit slecht'
Volgens VVD-Tweede Kamerlid Anne-Wil Lucas doet Nederland het op het gebied van de staatsschuld, gebrekkige kredietverlening en inflexibele arbeidsmarkt "ronduit slecht''. Maar "dit zijn zaken die niet uit de lucht komen vallen en nogmaals bevestigen dat het kabinet de goede weg is ingeslagen met het verbeteren van kredietverlening aan ondernemers, hervorming van de arbeidsmarkt en het op orde brengen van de overheidsfinanciën."