Demonstratie Amsterdam 'buiten de perken'

Halsema van Amsterdam zegt dat ingrijpen alleen mogelijk was op een harde en gewelddadige manier. 'Er was geen enkele verwachting dat het tot deze proporties zou aanzwellen, daar was de politie niet op voorbereid', zei Halsema in het televisieprogramma Op1. 'We hadden ze met harde hand moeten verwijderen van een plein. Ik vond dat niet verantwoord. Het is ook voor mensen hun eigen verantwoordelijkheid.'

De menigte die gisteren demonstreerde op de Dam zou vrijwillig twee weken in quarantaine moeten gaan, vinden VVD-leider Dijkhoff en de burgemeester van Haarlemmermeer. Artsen en verpleegkundigen zijn bang voor meer coronabesmettingen omdat niet genoeg afstand werd gehouden.

'Politie niet voorbereid'

Ondanks alle informatie die verzameld was na overleg met de politie, was de opkomst volgens Halsema aanzienlijk groter dan verwacht. 'We staan als autoriteiten voor een duivels dilemma. Mensen staan vreedzaam te demonstreren en hadden mondkapjes om. Als ik het had kunnen voorzien, dan hadden we ze graag weggeleid. In het begin van de demonstratie zwol het tot enorme proporties aan. Daar was de politie niet op gerepareerd.'

Grondrecht

In beginsel kun je gewoon demonstreren in Nederland, daar is niet per se een vergunning voor nodig, zegt Berend Roorda, docent rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Groningen en gepromoveerd op het gebied van Recht op demonstratie. 'Je moet wel de burgemeester op de hoogte stellen. Die kán, als dat noodzakelijk is, beperkingen opleggen, of in een uiterst geval zelfs een demonstratie verbieden of beëindigen.'

Beluister ook | Aanhoudende onrust in Amerikaanse steden

Roorda kan zich 'goed voorstellen' dat er minder ingrijpende maatregelen waren dan ingrijpen met geweld. 'Je kunt naar de demonstranten communiceren dat een bepaalde regel is gesteld. Als je je er niet aan houdt, is dat gewoon een strafbaar feit. Je kunt boetes uitdelen en als dat duidelijk kan worden gecommuniceerd, kan ik me voorstellen dat dat een oplossing is. De moeilijkheid is dat deze demonstratie juist ging over politie geweld - daarom sprak Halsema ook van een duivels dilemma.'

Gezondheid

Ook de bescherming van de gezondheid kan een reden zijn om een demonstratie te verbieden of beëindigen, vermeldt de Wet Openbare Manifestaties. De afgelopen weken stelden burgemeesters ook regelmatig beperkingen aan demonstraties, zegt Roorda. 'De bescherming van de gezondheid kan de noodzaak geven om beperkingen te stellen, bijvoorbeeld in het aantal deelnemers of anderhalve meter afstand houden.'

Minister Grapperhaus wijst erop dat het aan burgemeester Femke Halsema, samen met politie en justitie, was om de betoging te beletten of te stoppen. 'Het demonstratierecht is een grondrecht, maar er moet ten alle tijde wel 1,5 meter afstand gehouden worden', zegt de minister. Burgemeester Femke Halsema van Amsterdam krijgt op social media veel kritiek te verduren.

Black Lives Matter

Aanleiding voor het protest was de dood van George Floyd in de Amerikaanse stad Minneapolis, die vorige week na een hardhandige arrestatie door de politie overleed. Dit leidde tot een golf van onrust in Amerikaanse steden.

Lees ook | 'Politie VS richt zich doelbewust op journalisten'

De betogers hadden borden mee met daarop teksten als 'Black lives matter' en 'The future is coloured'. Ook diverse bekende Nederlanders onder wie Georgina Verbaan, Halina Reijn en Hadewych Minis deden mee aan de demonstratie, De demonstratie was een initiatief van het collectief Kick Out Zwarte Piet in samenwerking met Black Queer & Trans Resistance NL.