Hannema bedient met Vitens de provincies Friesland, Flevoland, Overijssel, Gelderland en Utrecht van water. Hij ziet dat Nederland hard zijn best moet doen om de watervoorraad op peil te houden. 'We hebben in Nederland door de klimaatverandering steeds meer te maken met weerextremen. We kennen enorme piekbuien waarbij het water letterlijk bij mensen binnenloopt, omdat we het water niet weten af te voeren. En we hebben momenten van lange droogte, waar het water wegblijft, maar we het wel nodig hebben.'
Luister ook | Minister Schouten zegt bezoek af om boeren
'Watervoorraad op niveau houden'
Volgens Hannema is het daarom noodzaak dat Nederland gaat kijken naar nieuwe manieren om gebruik te maken van water. 'Het betekent dat we heel anders moeten nadenken en ons watersysteem anders gaan inrichten om te zorgen dat we de watervoorraad op niveau houden. Want er is misschien per saldo wel water zat, maar we moeten er veel slimmer mee omgaan. Als je kijkt naar de kaart van Nederland dan zien we grote regionale verschillen. Vooral bij de de hoge zandgronden in Twente, Overijssel en de Achterhoek zien we dat daar het water niet wordt vastgehouden in periodes van droogte, dat heeft ook te maken met de omstandigheden daar. Als er dan een lange periode van droogte is en de landbouw, het drinkwater en de natuur vraagt om water, dan zien we dat daar het grondwaterpeil enorm daalt.'
Luister ook | Waterschappen beletten boeren oppervlaktewater te gebruiken
Investeringsruimte
Een dreigend probleem is dat het Nederlandse watersysteem de verwachte groei van de drinkwaterbehoefte niet aankan. En om het systeem toekomstbestendig te maken zijn forse investeringen nodig, zegt Hannema. Daar is nu erg weinig ruimte voor. 'We zijn een monopolist en een publiek bedrijf, dus onze winst is gemaximaliseerd, en dat vinden we terecht. Maar deze formule is aan de rente gekoppeld en met de huidige rentestand wordt die ruimte steeds kleiner. Daarmee komt ook onze investeringsruimte in gedrang.'
Beluister ook | The Green Quest | Krnwtr | Maak plastic flesjes overbodig door dispensers
Het RIVM berekende dat de behoefte aan drinkwater de komende twintig jaar met 30 procent groeit. Maar gezien de ongekende droogte in de afgelopen zomers verwacht Hannema dat dat nog wel verder kan oplopen.
'Andere keuzes maken'
Vitale functies in Nederland hebben veel water nodig, zij moeten echter wel kijken naar andere manieren van het gebruik van water, zo stelt de directeur van Vitens: 'We hebben een aantal belangrijke functies in de maatschappij die van water afhankelijk zijn, maar tegelijkertijd is het ook zo dat we dat watersysteem veel robuuster en klimaatbestendig maken. Het gaat om de waterkwaliteit en de waterbeschikbaarheid. Zorgen dat het watersysteem veel meer water kan bevatten door onder andere het minder snel af te laten stromen en het beter vast te houden. Maar ook door te kijken naar welke gewassen en natuur we hebben die ook een bijdrage leveren aan verdamping. Dat totaalpakket, ik noem het de watertransitie, daar zullen we echt andere keuzes moeten maken als samenleving.'
Luister ook | 'Nederlandse plattelandsbodem in slechte staat'
Landbouw
De landbouw heeft een groot percentage van de watervoorraad nodig. Drie tot vijf procent van de voorraad is nodig voor drinkwater, tien procent voor de industrie en het overige gedeelte gaat naar de natuur en de landbouw, zo bevestigt Hannema. 'De verdamping door de gewassen en natuur vormt een enorme vraag voor het hele watersysteem. Met al het water dat we beschikbaar hebben, ook wat in de bodem zit, kom je op dat soort verdelingen uit. Per gebied kan het ook nog verschillen', zo zegt de Vitens-directeur.
Luister ook | Ask me Anything: Hitte en droogte
Boerendiscussie
Volgens Hannema is het dan ook nodig om de ruimtelijke ordening anders aan te pakken. 'Dan zou je waterbeschikbaarheid als uitgangspunt nemen voor de ruimtelijke plannen. Dan kijk je welke functies nou passen bij het in stand houden van het watersysteem en kun je kijken of je landbouw en natuur op andere plekken kunt doen, ten opzichte van elkaar. Binnen de natuur moet je een aantal keuzes maken. Kijk naar bepaalde gewassen, naar precisie-beregening en -irrigatie. Kijk ook in de landbouw naar de bodemsamenstelling. Met een hoog-organische stofgehalte in de bodem wordt het water beter vastgehouden.'
Hannema merkt dat hij nu ook in een boerendiscussie terechtkomt, maar hij denkt wel dat dat nodig is. 'We hebben daar een studie naar gedaan, 'Panorama Waterland'. Daarin hebben we heel fundamenteel gekeken hoe we de ruimtelijke keuzes moeten maken, uitgaande van het watersysteem. Dan praat je over een andere natuur, anders wonen en ook van een andere landbouw.'
Luister ook | 'Strijd tegen droogte vergt ingrijpende aanpassingen inrichting'