Een weinig verrassende, maar daarom niet minder pijnlijke conclusie, erkent Aleid Wolfsen, voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens, tegenover verslaggever Connor Clerx. In het vervolgtraject sluit hij niet uit dat er sancties volgen. 'We gaan nu kijken of we nog nieuw onderzoek moeten doen. We kijken ook of we in deze zaak nog sancties moeten opleggen. Dat doen we natuurlijk heel zorgvuldig en in een tweede traject.'
Luister ook | Toeslagendossiers jaren te vroeg vernietigd
De verwerkingen van die gegevens is volgens het oordeel van de toezichthouder 'onrechtmatig, discriminerend en daarmee onbehoorlijk zware overtredingen van de privacywet, de AVG.'
Volgens de AP stonden er in 2018 nog 1.4 miljoen mensen met een dubbele nationaliteit geregistreerd in de systemen van de Belastingdienst. 'Die gegevens had de belastingdienst al in januari 2014 moeten wissen', zo schrijft de AP, die ook ziet dat de dubbele nationaliteit wél gebruikt werd voor de beoordeling en fraudebestrijding bij de Belastingdienst. 'Voor het recht op kinderopvangtoeslag maakt het namelijk niet uit welke nationaliteit iemand heeft, alleen of diegene rechtmatig in Nederland verblijft.'
Onrechtmatig
Begin dit jaar had de Belastingdienst nog steeds meer dan honderdduizend dubbele nationaliteiten opgeslagen, zo vertelt Aleid Wolfsen, voorzitter van de AP. 'In alle gevallen bij het aanvragen beoordelen, fraude bestrijden en het risicosysteem, is de verwerking daarom onrechtmatig. Anders gezegd: het mag absoluut niet.'
'Moeizaam proces'
Wolfsen beschrijft tijdens de persconferentie hoe de Belastingdienst niet actief meewerkte tijdens het onderzoek. 'Het was een moeizaam proces. We werden meermaals op het verkeerde been gezet door de Belastingdienst. Ook kwamen er telkens nieuwe feiten op tafel, die het onderzoek weer op zijn kop zetten. Ook werd niet altijd meteen de waarheid gesproken. In het begin ontkende de Belastingdienst zelfs dat dubbele nationaliteiten van mensen werden verwerkt. Ook kostte het bijzonder veel moeite om informatie boven water te krijgen', beschrijft Wolfsen.
Luister ook | D66: Vervang toeslagensysteem door belastingkorting
Toch zag hij later wel dat de Belastingdienst beter ging meewerken. 'Meerdere keren hebben we moeten wijzen op de gevolgen van het niet meewerken, zoals een last onder dwangsom of een boete. Maar, en dat versterkt ons vertrouwen in het vervolg, het proces is echt merkbaar verbeterd sinds de nieuwe ambtelijke en politieke leiding is aangetreden. Dat geeft ons vertrouwen in wat er met het rapport gaat gebeuren.'
Vervolgstappen
Of er vervolgstappen komen tegen de Belastingdienst is nog niet duidelijk. 'De volgende stap is dat de AP beoordeelt of de Belastingdienst een sanctie opgelegd krijgt, zoals een boete.'
'Zeer ernstig
Alexandra van Huffelen, staatssecretaris van Financiën, noemde de conclusies van het rapport 'ernstig, zeer ernstig', bij het in ontvangst nemen. Ook bood zij opnieuw haar excuses aan aan de slachtoffers van de discriminerende werkwijze van de Belastingdienst.
Luister ook | Compensatie kinderopvangtoeslagen-affaire van start