Volgens jurist Berend Roorda, aan de Rijksuniversiteit Groningen, valt de protestactie van de boeren in beginsel onder het recht om te demonstreren. 'De reikwijdte van dit recht wordt zeer ruim geïnterpreteerd', zo stelt hij.
Lees ook | Adriaansens: 'Bijdrage boeren en industrie aan stikstofprobleem is evenredig'
Grens
Maar, zo benadrukt hij, demonstranten kúnnen wel degelijk een grens overschrijden. 'Denk maar aan de 'Blokkeerfriezen', die snelwegen blokkeerden om anderen hun recht op protest (Kick Out Zwarte Piet, red.) te ontnemen. Dan wordt het een fysiek dwangmiddel en vervalt het demonstratierecht.'
Lees ook | VVD en BBB in gesprek met partijleden over stikstofplannen kabinet
Het demonstratierecht is bovendien geen vrijbrief om de wet te overtreden. 'Het gegeven dat het demonstratierecht ruim wordt geïnterpreteerd wil niet zeggen dat de boeren zomaar alles kunnen doen', vervolgt Roorda. 'Daarnaast mag de burgemeester de uitoefening van het demonstratierecht beperken door voorschriften te stellen of zelfs een demonstratie te verbieden. Hiertoe is hij echter alleen bevoegd als demonstranten het verkeer te veel ontregelen, een risico zijn voor de gezondheid of wanordelijkheden veroorzaken.'
'Als demonstranten zich daar niet houden aan de voorschriften van de burgemeester, zijn ze strafbaar.'
Trekkers
Dat betekent dus ook dat de ruim 30.000 boeren die morgen verwacht worden strafbaar zijn als ze met hun trekkers op de snelweg komen. 'Dat zorgt voor een levensgevaarlijke situatie', zo betoogt Bart Audenaert van Rijkswaterstaat. 'De manifestatie heeft daar ook toe opgeroepen, dus we hopen dat er gehoor aan gegeven wordt en dat er over binnendoorwegen gereden wordt.'
Lees ook | Drukte neemt langzaam toe bij boerenprotest
Audenaert stelt tevens dat áls trekkers zich niet aan die verkeersregels houden, er adequaat zal worden opgetreden. 'Wij werken daarin samen met de politie, en kunnen bijvoorbeeld de snelheden op de snelweg tijdelijk verlagen om het snelheidsverschil met de tractoren te verkleinen.' Desalniettemin wordt grootse vertraging verwacht in zowel de ochtend- als avondspits. Audenaert: 'We adviseren mensen niet voor niets de actuele verkeersinformatie te checken en thuis te werken waar mogelijk. Met name in het oosten van het land zal het druk worden.'
Strafrechterlijke veroordeling
Mochten de boeren tóch besluiten met hun trekkers de snelweg betreden, wil dat - ondanks de mogelijke strafrechtelijke vervolging - niet zeggen dat ze ook daadwerkelijk strafrechtelijk worden veroordeeld. 'We zien de laatste jaren in de rechtspraak dat rechters een afweging maken wat er zwaarder weegt: het strafrechtelijke feit of het recht op demonstratie', concludeert Roorda. 'Soms komt de rechter daarbij tot de conclusie dat het recht om te demonstreren de strafbaarheid van een feit ontneemt. Dit vormt echter eerder uitzondering dan regel.'