Volgens Sander Schaap van VluchtelingenWerk Nederland, is de situatie op dit moment gelaten en rustig. 'Het is heel warm en veel mensen liggen in de schaduw te wachten'. Hij schat dat er tussen zeven- en achthonderd mensen voor de poort liggen. 'Het zit muurvast, mensen liggen hier maar te wachten. Het is gruwelijk wat hier gebeurd.'
Lees ook | 'Frontex rechtszaak betekent flinke deuk in EU-imago'
Schandalig
Eerder op de dag heeft hulporganisatie Artsen zonder Grenzen twee mensen met spoed naar het ziekenhuis gestuurd. Het gaat om een man die een acute hartaanval kreeg en een man met diabetes die al een maand geen insuline kreeg. 'We zien heel veel verwaarloosde chronische ziektes', aldus Karel Hendriks van AzG Nederland op BNR. 'De toegang tot de basiszorg lukt niet.'
VluchtelingenWerk Nederland noemt het 'schandaling' dat AzG moet ingrijpen. 'De oplossing ligt niet in Ter Apel maar in de rest van het land', zegt Schaap.
Geen vluchtelingencrisis, maar een bestuurscrisis
Volgens AzG 'escaleert' de situatie in Ter Apel. 'In overleg met het Rode Kruis is besloten dat we nu moesten ingrijpen', zegt Hendriks. Het is voor het eerst dat Artsen zonder Grenzen in Nederland noodhulp verleent, en wil het liefst zo snel mogelijk weer weg.
'Dit is geen vluchtelingencrisis, maar een bestuurscrisis. En gemeenten willen wel opvangplekken regelen voor Oekraïners, maar niet voor deze mensen. Als gemeenten iets ruimer gaan helpen, heeft iedereen zo onderdak.'
Volgens Leo Lucassen, hoogleraar arbeids- en migratiegeschiedenis en directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, ligt de oorzaak van het huidige probleem bij het kabinetsbeleid van afgelopen decennium. 'Het komt niet door de asielzoekers maar door de kabinetten Rutte.' Zo zijn in de jaren 2017 en 2018 veel centra gesloten, waardoor er geen buffercapaciteit meer is.
Daarnaast was volgens Lucassen de situatie te verwachten. 'Vluchtelingen komen altijd in golven, en we zitten nu net boven het gemiddelde van de afgelopen dertig jaar. Zo veel groter dan de afgelopen jaren is de huidige stroom niet', zegt Lucassen. De meeste mensen komen uit Syrië, Jemen en Turkije.
Doorstroom stokt
Bijkomend probleem volgens Lucassen is dat veel statushouders niet het aanmeldcentrum kunnen verlaten. Wanneer een vluchteling 'een status' heeft gekregen, hoort hij een woning te krijgen. Maar dat gebeurt niet omdat veel woningen veel te duur zijn geworden.
Volgens Lucassen is duidelijk geworden dat de samenwerking tussen rijk en gemeenten op dit onderwerp spaak is gelopen. Dit beleid valt onder de staatssecretaris, en die moet iedere keer bij gemeentes om geld en ruimte smeken wanneer een asielzoekerscentrum moet worden heropend, zegt hij. 'Maar gemeenten zijn ook wantrouwend geworden omdat ze al heel veel taken erbij hebben gekregen. Ze willen nu harde garanties dat de kosten van de opvang van asielzoekers voor rekening van het Rijk komt.'
Hij pleit voor een vooraf vastgesteld aantal, kleinschalige, opvangplekken per gemeenten. 'Dan hoef je als Rijksoverheid niet elke keer met gemeenten gaan onderhandelen.' Een asielstop, zoals Ja21 onder meer voor pleit, is volgens Leo Lucassen 'het domste wat je kan bedenken'. Het zou de situatie ook alleen maar verergeren, denkt hij. 'Alsof mensen dan niet zouden komen. Aanzuigende en afschrikkende maatregelen werken sowieso niet omdat het elders nog vele malen erger is. Bovendien heeft Nederland de afgelopen maanden laten zien hoe groot de puinhoop hier is, en de stroom vluchtelingen is er niet minder op geworden.'
Buiten slapen
Al weken moeten honderden mensen buiten slapen omdat er in het aanmeldcentrum geen plek is. In de nacht van dinsdag op woensdag is een baby van drie maanden oud overleden in de sporthal van het aanmeldcentrum. Politie, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie Justitie en Veiligheid onderzoeken ook de dood van de baby.
Omdat het asielbeleid van het kabinet 'gierend uit de klauwen loopt', heeft SP-Kamerlid Jasper van Dijk een verzoek voor een Kamerdebat ingediend.
Burgemeesters bespreken opvangcrisis
De 25 burgemeesters van het Veiligheidsberaad praten donderdagavond online over wat zij noemen de doorstroom van de migratie. Dat betekent dat onder meer de gevolgen van de situatie in het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel aan de orde komen. Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) en minister Hugo de Jonge (Ruimtelijke Ordening) zijn aanwezig bij het overleg. Vrijdag praten het kabinet en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ook over dit onderwerp.