Een belangrijke aanpassing waarin de nieuwe wet zou moeten voorzien is wat er precies allemaal valt onder de term 'maatschappelijke misstand'. Volgens Leijten is een definitieverbreding belangrijk omdat veel misstanden niet als maatschappelijk worden gedefinieerd.
Lees ook | Topambtenaar zet klokkenluider NPO in de kou, Kamerleden willen uitleg
Definiëring
'Wanneer is iets een misstand? We willen die definitie verbreden. Nu wordt gezegd: als jij een persoonlijk probleem hebt, dan hoeft het niet per se maatschappelijk te zijn. Als jij een baas hebt die jou de hele tijd seksueel overschrijdend bejegent, dan kan het wel degelijk een vorm van machtsmisbruik zijn. Of als een presentator een angstcultuur organiseert, dan kan dat een breder probleem zijn. De individuele klacht die iemand kan hebben, kan een misstand zijn.'
Er wordt gedurende het proces een belangrijk onderscheid gemaakt: dat tussen een melder en een klokkenluider. Wie een melding doet, meldt zich idealiter bij het zogeheten Huis voor Klokkenmelders, dat orgaan adviseert hoe de melder het beste met het probleem om moet gaan. 'Ze proberen je te helpen met je melding en ze hopen de misstand op te lossen', zegt Leijten.
Volgens Leijten was de vorige wet 'echt heel slecht', al zijn er nu wel verbeteringen. 'We missen bijvoorbeeld een fonds waarbij je juridische en psychische hulp kan krijgen als melder en klokkenluider, we missen ook boetebevoegdheden voor het Huis van Klokkenluiders.'
Ook Lotte Rooijendijk van Transparency International heeft kritiek op het wetsvoorstel: 'De regering kiest voor een minimale implementatie van de Europese eisen. Nederland dreigt daarmee dus klokkenluiders opnieuw in de kou te laten staan'. Rooijendijk ziet drie zwakke plekken in het voorstel.
Lees ook | Minister Dijkgraaf: 'Formeel geen klokkenluider over NPO'
Drie zwakke plekken
'De Europese Commissie wil dat alle klokkenluiders worden beschermd. Nederland kiest ervoor de bescherming te beperken tot klokkenluiders die maatschappelijke misstanden aan de orde stellen. Volgens de Rijksoverheid vallen misstanden zoals bij De Wereld DRaait Door en The Voice niet onder de noemer van een maatschappelijke misstand, maar zijn dit integriteitsschendingen. In de praktijk hebben melders hiervan dus geen wettelijke bescherming en kunne sowieso zonder pardon ontslagen worden als gevolg van de melding. Dat is zeer kwalijk.'
Volgens Rooijendijk is er psychologische noch juridische ondersteuning geregeld. 'De klokkenluider is voor zijn inkomens doorgaans afhankelijk van de organisatie waar hij aan de bel trekt en gaat vaak ten onder aan langslepende kostbare procedures.' Rooijendijk wijst in dezen naar het klassieke voorbeeld in de Bouwfraude: klokkenluider Ad Bos die berooid eindigde in een camper.
Ten slotte wijst Rooijendijk erop dat doeltreffende sancties ontbreken, ze noemt het wetsvoorstel dan ook een 'tandeloze tijger'.
Lees ook | Minister erkent fouten bij afhandeling van NPO-klokkenluider; geen gevolgen Hammersma