Heb je behoefte om te praten over gedachten aan zelfmoord, dan kun je terecht bij de crisislijn van 113 Zelfmoordpreventie via telefoonnummer 113, je kunt ook chatten op www.113.nl.
‘Een zelfmoord heeft nooit één oorzaak, het is een opstapeling van een aantal risicofactoren en problemen’
Ten eerste is het al niet zo dat boeren vaker sterven door zelfdoding dan werknemers in andere sectoren. Per 100.000 inwoners van Nederland blijkt dat boeren wel 'een hoger risico hebben om te overlijden aan zelfdoding, dan mensen in andere beroepsgroepen', laat Lizanne Schweren, senior-onderzoeker van 113 Zelfmoordpreventie, weten. Dat baseert zij op basis van CBS-data. Daaruit blijkt dat na werknemers in de sectoren voor winning van delfstoffen, energie en water boeren op de tweede plek staan als hoog-risico-beroep. Op plek drie staat de bouw als sector waar het risico op zelfdoding het hoogst is.
Podcast | Nee, boeren plegen niet steeds vaker zelfmoord.
Toch worden er belangrijke kanttekeningen geplaatst bij deze statistiek. Tanja Traag, hoofdsocioloog van het CBS, wijst onder andere naar de leeftijden van boeren. 'Mannen en met name mannen op hogere leeftijd, hebben een hoger suïciderisico dan vrouwen en jongeren. Agrariërs zijn vaker mannen en het is een relatief vergrijsde groep. Dat je daar dan een hoger aantal suïcides vindt dan in andere beroepsgroepen, is dan eigenlijk niet verrassend.'
Als de grafiek van het aantal zelfdodingen bij agrariërs wordt vergeleken met het aantal suïcides bij mannen in het algemeen, dan zie je 'vooral dat agrariërs geen afwijkend patroon laten zien', blijkt volgens Traag. Leeman voegt daaraan toe: 'Als je naar het aantal zelfdodingen onder mannen kijkt per 100.000 inwoners, en ook kijkt naar de subgroep agrariërs, dan ligt dat getal voor agrariërs relatief een stuk lager dan je zou verwachten.'
Meer oorzaken
Meermaals wordt er door personen in de media ook gesteld dat hogere regeldruk en maatregelen zorgen voor een groei in het aantal suïcides onder boeren. Maar volgens 113 valt er over de oorzaken weinig te ontdekken. 'Een zelfmoord heeft nooit één oorzaak, het is een opstapeling van een aantal risicofactoren en problemen. Op een gegeven moment zien mensen dan geen uitweg meer.' Ook het CBS herkent de uitleg. 'Dat maakt het ook lastig om terug te redeneren wat het effect is van de regelgeving waar boeren nu onder moeten werken en de impact die het op hen heeft.'
Lees ook | 'Suïcidale gevoelens komen soms pas na een jaar'
Geen stijgende trend
Een andere fabel is dat er de afgelopen jaren een stijgende trend is te zien in het aantal zelfdodingen onder boeren. 'Een trend hebben we zelf niet kunnen vaststellen', zegt 113-onderzoeker Schweren. Zij wijst met name naar het relatief kleine aantal zelfdodingen onder boeren. 'Over kleine aantallen mensen is het moeilijk om iets te zeggen over veranderingen over tijd.' Om daar een cijfer op te plakken: 'Het gaat om 11 gevallen per 100.000 agrariërs. In de grafiek vanaf 2013 zien we per jaar getallen rondom die 11. In 2020 zien we het wel stijgen naar 16 gevallen per 100.000, maar een jaar later daalt het weer naar rond de 11', schetst Leeman. 'We weten dus niet of er een trend is, of dat het om schommelingen gaat.'
In totaal vinden er jaarlijks ongeveer 1900 zelfdodingen plaats, zegt de factchecker. 'Daardoor is de data al heel gevoelig voor schommelingen. Zeker als je nog gaat inzoomen op een subgroep van een subgroep.'
