Jessica van Wingerden - onderzoeker bij Schouten & Nelissen en aan de Erasmus Universiteit Rotterdam - ontwierp een methode tegen burn-out en haalde daarmee de finale van een wereldwijde prijsvraag. Haar programma 'Vanuit Passie en Energie naar Prestatie', kortweg PEP, belooft inzicht in de eigen werkbeleving.
Rol voor leidinggevende
Waar krijg je energie van? Hoe bepaal je de eigen grenzen? En hoe creëer je ruimte voor herstel? Dat zijn de vragen die Van Wingerden stelt in haar programma tegen burn-out. 'Maar ook: hoe ga je de dialoog aan met je leidinggevende?' zegt Van Wingerden. 'Het begint met een gesprek met je leidinggevende, om hem of haar bewust te maken van de rol in jouw werkdruk en plezier. Als je plezier hebt in je werk, kun je stressfactoren beter aan. Vaak wordt bij herstel gekeken naar de persoon zelf, maar niet naar de werkcontext. De context zou ook moeten worden meegenomen in de oplossing.'
Volgens Catelijne Joling van ArboNed is 'positieve psychologie' al een ouder idee. 'Maar het is bemoedigend dat er nu concrete programma's uit voortkomen. Dat bleek lastig in het verleden. Iemand die gewoon werkt om zijn centen te verdienen, heeft niet zoveel aan verhalen over bevlogenheid en passie', zegt Joling. 'Terwijl de onderliggende mechanismen wel dezelfde zijn.'
Vooral in de ICT-sector is er een stijging van het aantal burn-outs. 'Van oudsher weten we dat werkdruk en psychisch verzuim traditioneel hoog zijn in het onderwijs en bij de overheid', zegt Joling. 'Er is veel vraag naar ICT'ers. De werkdruk is hoog.' Volgens Van Wingerden komt het ook door de grote toewijding van ICT'ers. 'Ze zijn betrokken en willen graag de problemen van hun collega's of klanten fixen. Automatiseringsproblemen doen zich niet altijd tussen 9 en 17 uur voor.'
Praat over je 'batterij'
Er zijn veel misverstanden over burn-out en overspannenheid, zegt Van Wingerden. 'Overwerken hoeft bijvoorbeeld niet per se slecht te zijn. Uit recent onderzoek blijkt dat mensen juist vaak overwerken uit bevlogenheid. Het gaat niet om hoeveel uren mensen overwerken, maar wel of ze dat uit eigen motivatie doen of omdat het moet van hun baas.' Maar hoe herken je dan de signalen? 'Je kunt het zien aan gedrag', zegt Van Wingerden. 'Mensen gedragen zich anders. Zijn ze eerder geïrriteerd, vermoeid of cynisch? Dat zijn signalen dat mensen niet lekker in hun vel zetten. Het is belangrijk om dan het gesprek aan te gaan.'
Volgens Van Wingerden helpt het om in metaforen te praten. 'Praat bijvoorbeeld over je batterij die snel leegraakt. Een batterij kan ook weer opgeladen worden. Dat schrikt een leidinggevende minder af dan praten over een burn-out. Iets wat is opgebrand kan niet meer worden opgeladen.'