Publiceer als inkoper zo vroeg mogelijk voorgenomen aanbestedingen én zorg voor transparante voorwaarden, zijn twee aanbevelingen uit het actieplan, dat de naam Beter Aanbesteden heeft gekregen. Staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken onderkent het belang van acties om Nederlandse inkopers en ondernemers met elkaar in gesprek te laten gaan, om de markt beter te leren kennen. Maar dat ligt volgens haar niet aan de regelgeving. 'Het zit hem in de uitvoering. 'Er zijn inkopers waarvan het goed zou zijn als ze zich nog eens goed verdiepen in regelgeving.'
Veel zou volgens Keijzer gewonnen kunnen worden door kleinere partijen in de race te houden voor de meest uiteenlopende aanbestedingen en inkoopprocessen - van ophaalbrug tot afhaalmaaltijd - door afzonderlijke delen van een project te clusteren 'Het MKB is het fundament van de Nederlandse economie en in gemeenten zijn het die bedrijven die de voetbalvereniging sponsoren en zorgen dat leerlingen hun stages kunnen lopen. Dus die moet je koesteren en dat betekent dat je ze in de gelegenheid moet stellen om mee te doen aan aanbestedingen.'
Onder het huidige handhavings-'regime' wordt de aanbesteding vaak gewonnen door degene die de tekortkomingen in de offerte zo goed mogelijk weet te verbloemen, waarschuwt Keijzer. In Nederland wordt voor pakweg 75 miljard euro aanbesteed en hoewel er veel goed gaat, zijn er volgens Matthijs Huizing, opsteller van het actieplan, nog veel verbeteringen mogelijk. 'Ik denk dat zaken vaak onderschat worden en dat aanbesteders te vaak het 'hoe' van een project willen formuleren. Dat kun je voorkomen door eerder met de markt te communiceren.'
Meer dan alleen betere communicatie
De problemen gelden niet alleen voor de bouw, benadrukt Huizing. 'Als je bij een functionele beschrijving niet uitsluitend het doel beschrijft, maar ook het 'hoe' invult en je wilt ook je geld verdienen, ga je vaak toch maar inschrijven om mee te doen.' Het actieplan richt zich specifiek op de kleinere aanbestedingsdiensten. 'We hebben gewoon ondernemers en gemeenten om de tafel gezet. We hebben deze 'mensen uit de praktijk' gevraagd om met concrete acties te komen, want met alleen maar zeggen dat de communicatie beter moet schiet je niet zoveel op.'
Bij de evaluatie van de aanbestedingswet heeft het vorige kabinet toegezegd om het zogenoemde traject Beter Aanbesteden te starten. Hiermee is in kaart gebracht hoe partijen effectiever kunnen omgaan met de verplichtingen bij het inkopen van producten of diensten. Nederlandse gemeenten spenderen gemiddeld bijna de helft van hun budget aan inkoop van bijvoorbeeld groenonderhoud, openbare verlichting of straatnaamborden.