Meer dan 23.000 beleggers, makelaars, bankiers en andere deelnemers reisden deze week af naar de Franse Rivièra voor de jaarlijkse vastgoedconferentie MIPIM. Tussen de gesponsorde jachten en hotelsuites waren ze van plan om enkele vastgoeddeals te sluiten die er nog zijn. In plaats daarvan hebben ze de eerste paar dagen nerveus naar krantenkoppen op hun telefoons gekeken en handelsupdates gevolgd over alle banken die wankelen.
'De meeste instellingen in Europa hebben een relatie met Credit Suisse. Dat raakt dus iedereen die hier is', vertelt uitvoerend directeur van CR Investment Management Torsten Hollstein tegenover Bloomberg. 'Van bankiers hier hoor ik dat hun hoofdkantoren de liquiditeitspositie beoordelen en dat mogelijk alle liquiditeit weg zal vloeien naar de schuldenmarkt in het vastgoed.'
Lees ook | Woningen Haarlem, Zaanstreek en Groot-Amsterdam in 10 jaar 130 procent duurder
Minder investeringskracht
De aardbeving op de financiële markten als gevolg van het faillissement van Silicon Valley Bank, zorgde ervoor dat veel kredietverstrekkers hun klanten zagen verdwijnen naar andere instellingen. Gevolg hiervan is dat banken hierdoor minder investeringskracht hebben voor de vastgoedmarkt, waardoor nieuwe bouwprojecten mogelijk niet het levenslicht zullen zien.
‘Dat betekent eigenlijk dat de investeringsmarkt dood is op dit moment’
En de omstandigheden waren al verder aan het verslechteren op de markt, zo bleek eind vorig jaar. De rendementen op de Europese vastgoedmarkt waren in het laatste kwartaal van 2022 slechter dan ooit, zo berekende MSCI. Ook de kantoorverkoop in Londen bereikte een dieptepunt in de afgelopen twintig jaar.
'Het is helder dat kapitaal uit de vastgoedmarkt vlucht en naar alternatieve sectoren gaat', stelt ceo Henning Koch van Commerz Real. 'Dat betekent eigenlijk dat de investeringsmarkt dood is op dit moment.'
Lees ook | Kabinet wil einde aan te hoge huur: 'Het is afgelopen met die excessieve prijzen'
Naast de onzekerheid door de wankelende banken is ook de invloed van de hogere rente oorzaak van de vastgoedcrisis. Jarenlang was er een lage rente, waardoor geldleningen voor vastgoedprojecten relatief goedkoop waren. Maar nu de rente verder omhoog gaat, zijn banken voorzichtiger geworden. Daardoor is het voor vastgoedontwikkelaars lastiger geworden om nieuw kapitaal te vinden om nieuwe projecten te financieren.
Wanneer stoppen de renteverhogingen
En de angst is er dat dit probleem niet gauw afgelopen is. Want nu banken op omvallen staan, zal de ECB de rente verder en verder verhogen, denken veel bankiers. Dat terwijl het einde van de renteverhogingen in zicht leek te zijn, omdat de inflatie langzaam aan het dalen was. 'Dit is de lastigste markt waar ik in heb gezeten, door die onzekerheid over de rente', benadrukte Dana Gibson, hoofd van de vastgoedmarkt voor Europa bij Macquarie Asset Management.