Voor de uitoefening van hun bedrijf hebben de boeren die rechten nodig, zegt landbouweconoom Roel Jongeneel van Wageningen Economic Research. En die krijgen daardoor een bepaalde waarde. 'Bovendien is er veel vraag en zijn de vergunningen maar beperkt beschikbaar. Door die schaarste krijgen ze een grotere waarde. Zo krijg je handel in die rechten en ontstaat een verschuiving van de rechten.
Lees ook | Verhandelbare stikstof- en fosfaatrechten leveren boeren op papier miljarden euro's op
Het is een fair systeem, meent Jongeneel: door de bepaalde ruimte die er is om het milieu te gebruiken knip je in feite op in stukjes die je uitdeelt. Zo perk je de belasting van het milieu in en dat is goed, vind ik. Het gaat ook om partijen buiten de landbouw; als je huizen wilt bouwen of infrastructuur aan wilt leggen, heb je ook stikstofrechten nodig. Zo kan een aantal van die rechten door de landbouw verkocht worden aan aannemers of bouwers en dat haalt de economie van het slot.'
Luister terug | VolkerWessels bouwt gewoon door
Boeren die per se willen blijven boeren zullen hun emissierechten niet verkopen. Maar doordat jaarlijks gemiddeld zo'n 2 tot 4 procent van de boeren stopt, komen ook rechten beschikbaar. 'En waar ze het meest nodig zijn kan erop geboden worden, en daar komt dan weer een nieuw evenwicht uit.' Voor prijsopdrijving door tussenpersonen is Jongeneel nog niet echt bevreesd. 'Bij het fosfaat, waar we al een werkend systeem hebben, is dat effect nihil.'