Bij het doorzetten van een eventuele olieboycot, waar de Nederlandse regering dus over aan het peinzen is, zal Rusland hoogstwaarschijnlijk terugslaan met het dichtdraaien van de gaskraan. Dat levert catastrofale problemen op, denkt macro-econoom Marijn Jongsma van het FD. 'Of het de genadeklap is, is moeilijk te zeggen. In de berekeningen van het CPB is niet meegenomen dat er snel naar een alternatief kan worden gezocht, maar ja, hoe snel kan dat? Waarschijnlijk niet.'
Luister ook | Een olieboycot is oliedom
Volgens Jongsma duiden de cijfers vooral op het feit dat de gevoeligheid voor Russisch gas op het eerst gezicht groter is dan je zou denken. 'Het is vijftien procent van ons gasgebruik, dus je zou kunnen denken dat áls je het terugschroeft, het wel te overleven is. Maar, we zijn zwaar geïntegreerd in de Europese economie. En andere landen zijn wel heel gevoelig voor het afsluiten van het gas. Dat betekent dat fabrieken daar stil komen te liggen, waardoor Nederlandse fabrieken geen grondstoffen meer kunnen ontvangen, en zo sijpelt dat helemaal door in de Nederlandse economie. Een soort domino-effect eigenlijk, waarvan alle sectoren last ondervinden. Wat dat betekent voor de economie als geheel heeft het CPB niet doorberekend, maar het zal heus een flinke klap zijn.'
Alternatieven
Het CPB-model, dat geldt als doemscenario, gaat niet uit van mogelijke alternatieven van Russische energie. Jongsma denkt wel dat die snel gevonden kunnen worden. 'Het CPB zegt er zelf bij dat het hun aannames zijn. Ook halen ze allerlei onderzoeken aan in het rapport waaruit blijkt dat het vrij moeilijk is om op korte termijn alternatieven te regelen op de schaal die groot genoeg is om het Russische gas te vervangen.'
Luister ook | Rutte bij Erdogan op bezoek: wat moet er bereikt worden?
Jongsma noemt onder meer het ontbreken van infrastructuur als probleempunt. 'Ook is het zo dat de alternatieven veelgevraagd zijn. Het is niet zo dat er ergens enorme hoeveelheden LNG klaarstaan die je gewoon even kunt kopen. Het rapport is dus eerder een analyse van een schok. Je kunt zeggen dat je over tien jaar geen Russisch gas meer afneemt, maar je wil nú ingrijpen en een signaal afgeven. Als je dat met een zekere kracht zou doen, dan laat het CPB zien dat het enorme repercussies heeft.'
Europese aanpak
Maar, er gloort hoop in de CPB-cijfers. Zo denkt Jongsma dat een Europese aanpak van enorm belang zal zijn. 'Dat is de voornaamste boodschap van het CPB. De schattingen met procenten zijn met veel onzekerheden omgeven, maar ze zeggen wel dat het duidelijk is dat de discussie in Nederland gaat over hoe de energievoorziening veilig te stellen is.'
Luister ook | VS: Binnenkort meer sancties bondgenoten tegen Rusland
Kort door de bocht, vindt Jongsma. 'Als we ons achter de dijken gaan verschuilen, zoals een onderzoeker dat zei, en we hebben alles voor onszelf goed geregeld, dan hebben we alsnog veel last als andere landen met energietekorten kampen.'
Naïef
Verder stelt Jongsma dat men 'niet naïef moet zijn' over de gevolgen van een eventuele keuze om te stoppen met Russisch gas. 'Het is uiteindelijk een politieke keuze, of je deze prijs wil betalen, of deze pijn wil lijden. Het blijkt dat onze economie dusdanig ingewikkeld in elkaar zit dat je bij elke actie heel veel effecten zult zien, en het CPB heeft dat in kaart proberen te brengen.'