Groene paradox
'Als je wel groene technologieën of de productie van groene energie gaat subsidiëren, maar niet tegelijkertijd een CO2-belasting heft, dan krijg je diverse effecten op markten voor fossiele brandstoffen. De zogenaamde ‘groene paradox’ kan dan optreden. (...) Eigenaren van fossiele brandstoffen kijken vooruit en weten dat als politici aankondigen, er in de toekomst streng klimaatbeleid gevoerd gaat worden. Of wanneer politici schone energie gaan subsidiëren, dit betekent dat de winstgevendheid van olie in de toekomst lager wordt', zegt Van der Meijden.
Lees ook | Jetten stelt extra subsidie beschikbaar voor energiebesparing
Hij vervolgt: 'Eigenaars van die fossiele brandstoffen zullen dan reageren door hun olie versneld uit de grond te halen, zodat ze dat spul nog kunnen verkopen voordat ze getroffen worden door strenger klimaatbeleid. Op die manier leiden groene subsidies en aangekondigde toekomstige belastingen dus tot een versnelling van de uitputting van fossiele reserves.'
CO2-prijs
In plaats van subsidie, kiezen economen daarom liever voor andere maatregelen, zoals het beprijzen van de CO2-uitstoot. 'Politici houden er vaak van om te subsidiëren in plaats van te belasten. Zij maken zich immers niet populair als zij een CO2-belasting aankondigen.'
Lees ook | 'Mensen die een warmtepomp hebben schieten hier niks mee op'
Toch zijn er volgens Van der Meijden veel goede redenen om CO2 te beprijzen. 'De uitstoot van CO2 levert een maatschappij kosten op in de vorm van klimaatverandering. Uitstoters hoeven deze kosten normaal gesproken niet te betalen, waardoor ze die kosten ook negeren in hun beslissingen. Een CO2-prijs is een heel goed instrument om dit probleem aan te pakken, om die uitstoters te dwingen deze kosten te gaan betalen. Dan zullen ze in hun beslissingen ook rekening gaan houden met die kosten.’
Innovaties
Een andere manier om duurzame technologie aan te jagen is normen stellen, zegt hoogleraar Herman Vollebergh van Tilburg University. In zijn onderzoek keek Vollebergh naar het effect van uitstootnormen voor auto's.
'Wij hebben gekeken naar het effect van standaarden op onderzoek, dus op innovatie. Wat echt nieuw is aan dit onderzoek, is dat blijkbaar de standaard niet alleen goed werkt voor de adoptie, dus van nieuwe technologie, maar die ook nog innovatie stimuleert. Direct, zonder dat daar subsidiegeld bij hoeft.' Volleberghs conclusie is dat je met de aankondiging dat de regels binnenkort veel sterker worden, bedrijven laat investeren in innovaties. 'Je moet wel streng genoeg zijn, want we hebben wel gekeken naar standaarden die echt serieus zijn, op dat moment zal je toch serieuzer moeten gaan nadenken over investeren in innovatie', zegt Vollebergh.
Reflex
Dit alles betekent volgens energie- en klimaatverslaggever Mark Beekhuis dat we ‘dus minder hoeven toe te geven aan de reflex om overal maar subsidie tegenaan te gooien. ‘Met strakke regels lossen bedrijven de problemen zelf op. We moeten politici wat harder maken.’
Lees ook | Overheidssubsidies jagen warmtepompmarkt te hard aan