Als fossiele subsidies uit zakken geld zouden bestaan die de overheid uitdeelde, dan zou snel duidelijk zijn wie ervan profiteerde. Maar dat is niet het geval. Doorgaans bestaan de subsidies uit kortingen op belastingen voor bedrijven om het gebruik van fossiele brandstoffen minder duur te maken. Uit een nieuw rapport van verschillende milieuorganisaties blijkt dat Nederland op die manier jaarlijks zo'n 37,5 miljard euro aan inkomsten misloopt.
‘Door het stopzetten van fossiele subsidies worden overheidsinkomsten veel hoger, en kunnen dus de belastingen elders omlaag’
Volgens Pauw, hoogleraar klimaatfinanciering, zijn de subsidies 'te lang onopgemerkt gebleven en werd bovendien gedacht dat ze veel kleiner waren'. Daarom noemt hij het belangrijk om ze nu zo snel mogelijk af te bouwen. Volgens hem zijn het de grootverbruikers, zoals de producenten van bakstenen, olie- en gasbedrijven, en de glastuinbouw, die er het meest van profiteren.
Pauw wijst erop dat als je die 37,5 miljard aan kwijtgescholden belastingen wel zou heffen, je ze op andere manieren kunt uitgeven, of aan subsidies kunt spenderen om verduurzaming juist te bevorderen.
'Producten zullen duurder worden'
Volgens Nienke Homan, voorzitter van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), is dat geen goed idee. Ze vreest dat producten veel duurder zouden worden, 'want de subsidies zijn er om producten betaalbaar te houden'. Bovendien vreest ze dat bedrijven hun productie naar andere landen zullen verplaatsen als de subsidies wegvallen.
Maar volgens hoogleraar Pauw blijkt uit studies dat dat laatste niet het geval is. 'Met dat argument wordt altijd weer gedreigd', zegt hij. Maar uit een studie van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat zelfs een CO2-prijs van 200 euro per ton (nu ligt de prijs op ongeveer 80 euro per ton) slechts zou leiden tot een productieverlies van 5 procent.
Lees ook | 'Logisch als kabinet fiscale voordelen fossiele industrie afschaalt'
Homan stelt dat het duidelijk is dat bedrijven hun CO2-uitstoot willen verminderen en naar een duurzame economie willen. 'Maar dat kost tijd', zegt ze. 'Bedrijven maken een financiële planning en hebben zekerheid nodig om te investeren in duurzame alternatieven.' Het wegvallen van de subsidies zou er volgens haar de kosten verhogen terwijl er nog niet voldoende alternatieven zijn.
Lees verder onder de afbeelding
Belastingen elders kunnen juist omlaag
Pauw zegt dat verschillende subsidies meteen op de schop kunnen. 'Al moet je natuurlijk per regeling kijken waar je al iets kunt aanpassen, en op welke termijn je ze kunt afbouwen.' Maar bijvoorbeeld de vliegtaks zou meteen fors omhoog kunnen, zegt hij. 'Ja, dat betekent dat tickets duurder zullen worden, maar het idee dat we allemaal drie keer per jaar met het vliegtuig op vakantie moeten is gewoonweg achterhaald.'
Lees ook | Duitsland steekt tientallen miljarden in 'groene projecten'
Bovendien hoeft het afschaffen van de subsidies zeker niet altijd tot hogere kosten voor de consument te leiden, zoals dit voorbeeld doet vermoeden. 'Door het stopzetten van fossiele subsidies worden overheidsinkomsten juist veel hoger, en kunnen belastingen elders omlaag.'