Economie gaat als een speer

Het CPB gaat nu uit van een groei van 3,2 procent in dit jaar en 2,7 procent in 2019. Vorig jaar nam het bruto binnenlands product met 3,1% toe, de sterkste groei in tien jaar. Volgens het planbureau presteert de Nederlandse economie een stuk beter dan die in andere landen. Dat is vooral te danken aan de nog altijd florerende woningmarkt. Ook speelt mee dat de overheidsuitgaven omhoog gaan, onder meer door investeringen in onderwijs en defensie en stijgende zorgkosten.

Werkloosheid daalt

Dat betekent wel dat het overschot op de begroting niet verder verbetert ten opzichte van vorig jaar. De werkloosheid daalt volgens het CPB van 4,9 procent in 2017 naar 3,9 procent dit jaar. Voor 2019 wordt een verdere afname verwacht naar 3,5 procent.

Bedrijven bieden werknemers vaker een vast contract en meer loon om mensen te kunnen aantrekken of behouden. Door stijgende arbeidskosten en de verhoging van het lage btw-tarief stijgt de inflatie in 2019 naar 2,3 procent. Maar doordat daar hogere lonen en lagere belastingen tegenover staan, neemt de gemiddelde koopkracht toch met 1,6 procent toe.

Open economie

Verschillende factoren spelen een rol in die stevige groei, legt hoogleraar marco-economie Roel Beetsma uit. ‘De conjunctuur is goed, dat geldt voor Nederland maar ook voor landen om ons heen. Daarnaast trekt de wereldhandel aan, het komende jaar wordt er een groei van 4.4 procent verwacht. Nederland is een open economie, dus we profiteren flink van die groei. Investeringen trekken aan en we hebben vertrouwen in financiële markten.’ In Europa is Nederland het braafste jongetje van de klas en omdat ons land veel exporteert, zijn de effecten op Europa ook groot.

Ook stimuleert de overheid de economie met een expansief begrotingsbeleid. Toch stijgen de overheidsbestedingen sterker dan de economie. Beetsma vreest dat de overheid het huishoudboekje te buiten gaat. ‘De balans is met 0,7 procent positief, maar je ziet wel dat het verslechterd terwijl de groei aantrekt. Tijdens de hoogconjunctuur zou de overheid moeten proberen om de onderliggende balans te verbeteren. In de toekomst krijgen we ongetwijfeld weer een recessie. Hoe beter de onderliggende balans, hoe minder zwaar de ingrepen tijdens een recessie.’

Gas

Dat gas niet is meegenomen in de raming is bijzonder. ‘Het belang van de gaswinning voor de overheidsfinanciën is afgenomen. Het is niet helemaal duidelijk welke maatregelen zijn meegenomen in de berekeningen, maar wordt de gaswinning terug geschroefd, dan zullen de overheidsfinanciën verslechteren.'

Vanuit de politiek komen heel verschillenden reacties op de CPB-cijfers. Volgens D66 heeft dit kabinet besloten om belangrijke investeringen te doen in onderwijs en onderzoek en is het heel goed, ook voor de groei van de economie op de langere termijn, dat die investeringen nu gedaan worden de komende jaren. En het geld ervoor is er, denkt de partij.

De SP wil dat er nu vooral wordt geïnvesteerd in veiligheid. 'Er gaan nog steeds agenten weg, er gaan nog steeds politiebureaus weg en ik denk dat het wel goed is om daarnaar te kijken', zegt Kamerlid Renske Leijten.

VVD-Kamerlid Jeanine Hennis hoopt dat, nu de economie zo snel groeit, de burger het ook sneller in zijn portemonnee gaat voelen. Op de lange termijn is het overschot volgens de VVD ook bedoeld om buffers op te bouwen, 'want we moeten ook weer voorbereid zijn op slechte tijden, het kan niet alleen maar goed gaan met Nederland'. Daarnaast zijn er volgens Hennis rekeningen die Nederland nog gepresenteerd gaat krijgen, zoals die van de brexit en van de gevolgen van de gaswinning in Groningen.

Volgens Henk Nijboer van de PvdA heeft het kabinet onvoldoende oog voor de achterstandspositie van bijvoorbeeld ouderen, uitkeringsgerechtigden en huurders. M et het overschot dat nu is ontstaan, kan eerlijker worden gedeeld, denkt Nijboer.