Huishoudens gaan erop achteruit door oorlog: 'Kabinet vecht puzzel voor compensatie uit'
De koopkracht van Nederlanders kan mede door de oorlog in Oekraïne dit jaar met meer dan 3 procent terugvallen. Dit heeft het Centraal Planbureau (CPB) becijferd. Als gevolg van het conflict gaan de energieprijzen namelijk fors omhoog. De extra stijging van de energieprijzen komt bovenop een toch al forse inflatie in de nasleep van de coronapandemie. De roep vanuit de Tweede Kamer is om de hogere kosten te compenseren. Maar hoe, dat weet het kabinet nog niet.
Uit de verschillende scenario's van het CPB blijkt dat we er sowieso op achteruit gaan. In het slechtste geval zakt de koopkracht met 3,4 procent in. In het middelste scenario zal de koopkracht met 2,7 procent dalen en in het 'beste' geval is een koopkrachtafname van 0,6 procent te verwachten. In die doorrekeningen gaat het CPB dan uit van een inflatie van respectievelijk 6 procent, 5,2 procent en 3 procent. De grote boosdoener is vooral de gigantische stijging van de energieprijzen. 'We gaan ervan uit dat iedereen de hogere energierekening vroeger of later in zijn of haar portemonnee zal voelen', stelt CPB-directeur Pieter Hasekamp. 'Maar of het een tik of een dreun is, hangt af van het aandeel van de energiekosten in het besteedbaar inkomen.'
Het artikel gaat verder onder de tweet.
Voor sommigen zal de dreun nog groter zijn, zeker voor lagere inkomens met een slecht geïsoleerd huis. 'Dat soort effecten zijn niet zichtbaar in de standaard koopkrachtplaatjes', benadrukt Hasekamp. 'Je ziet heel veel onzekerheid over de economie en onze koopkracht. Die stijgende energieprijzen zullen ook doorvertaald worden in voedselprijzen en prijzen van andere producten', legt politiek verslaggever Sophie van Leeuwen uit.
Gerichte compensatie
Het CPB maakt zich dan ook zorgen om bedrijven die sterk afhankelijk zijn van energie, zoals bakkers en de glastuinbouw. De Tweede Kamer zit er ook mee in de maag. 'Bij GroenLinks zien ze het als een mokerslag voor de gezinnen. De oppositie in de Kamer wil dan ook maatregelen zoals bevriezing van de energieprijzen, accijnsverlaging, verhoging van de uitkeringen of het aanpassen van de huurtoeslag. Ze willen dat met name de armere gezinnen geholpen worden', zegt Van Leeuwen.
Het artikel gaat verder onder de tweet.
Gerichte steun
In de coalitie is men wat terughoudender, ziet de politiek verslaggever. 'Bij de ChristenUnie en D66 wordt gezegd dat men het eerlijke verhaal wil vertellen dat de prijsstijgingen niet volledig gecompenseerd kunnen worden, door de oorlog. Kamerlid Pieter Grinwis van de ChristenUnie beaamt dat en wil dan ook gerichte steun voor bijvoorbeeld de glastuinbouwer die zijn energieprijs 20 keer duurder ziet worden en voor de lagere inkomens.'
Lees ook | Koopkracht daalt: huishoudens houden minder geld over
Die gerichte steun gaat er mogelijk ook komen, denkt Van Leeuwen. 'Rutte en Kaag (minister van Financiën, red.) hebben dat eigenlijk al toegezegd. Dat er voor die lagere inkomens iets moet komen om het hoofd boven water te houden.' De vraag is wanneer bekend wordt wat voor maatregelen er gaan komen. 'Er wordt iedere keer verwezen naar de Voorjaarsnota in april, want de uitgavenplaatjes moeten eerst bekend worden. Ook omdat er miljarden naar Defensie moet gaan. Dus de vraag is waar de compensatie van betaald wordt.'
Waar moet de compensatie vandaan komen?
En over die vraag zijn de meningen verdeeld. De linkerflank van de coalitie, D66 en ChristenUnie, ziet wel mogelijkheden om de vermogensbelasting op te schroeven. 'CDA en VVD zullen waarschijnlijk meer mogelijkheden zien om het geld uit de klimaatfondsen te halen waar miljarden heen gaan. Het is een puzzel die uitgevochten wordt in het kabinet. En ik heb de indruk dat ze daar nog niet over uit zijn', aldus Van Leeuwen.
