Het gaat hierbij om goederen die zowel een militair als een civiel doel kunnen dienen. Nederland exporteerde vorig jaar onder meer software voor gebruik in kerncentrales, herpes- en hondsdolheidvirus naar Rusland, maar meestal ging het om informatietechnologie.
Rusland was in 2021 topmarkt
Voor de export van zogenaamde ‘dual-use’ goederen buiten de EU is een vergunning nodig. Het ministerie van Buitenlandse Zaken publiceert maandelijks een overzicht van de waarde van deze export. Uit een inventarisatie van BNR blijkt dat Rusland tot zeer voor kort een van de belangrijkste markten was voor dergelijke producten. De totale waarde van de export was 401 miljoen euro. Alleen China was een belangrijker eindbestemming voor dual-use goederen. De uitvoer naar dit land was 430 miljoen euro waard.
Op 25 februari werd de export van dual-use goederen naar Rusland door de Europese Commissie verboden, één dag na de Russische inval in de Oekraïne. De Nederlandse staat vergaf dezelfde dag nog een laatste exportvergunning.
Het register van Buitenlandse Zaken vermeldt niet welke producten naar Rusland gingen, alleen dat het meestal gaat om ‘informatiebeveiliging’. Ook de identiteit van de exporteurs houdt het ministerie geheim “We proberen al jarenlang de vinger erachter te krijgen om wat voor soort producten het precies gaat, zonder succes”, zegt Martin Broek van Stop de Wapenhandel. Volgens Broek is wel duidelijk dat het vooral om deelproducten gaat. “De Fransen schieten een satelliet de lucht in maar de onderdelen worden hier gemaakt.”
Datadiode beveiligde Russische waterkrachtcentrales
Volgens cybersecurity-expert Ronald Prins kan een IT-product al snel in de categorie ‘dual-use’ vallen. Zo maakte FOX-IT, het bedrijf waarvan Prins mede-oprichter was, een verbindingsstuk waar internetverkeer alleen in één richting doorheen kan: een zogenaamde datadiode. “De Russen gebruikten dat om hun waterkrachtcentrales te beveiligen”, zegt Prins. De dammen werden hierdoor onhackbaar, althans op afstand. De export van dit product werd al in 2014 verboden, vertelt Prins. “Ziekenhuizen bestelden ze ook nog wel eens. Dat kan nu niet meer.”
Prins betwijfelt of veel van de vorig jaar geleverde informatietechnologie nu militair wordt ingezet. “De Russen zouden nooit zo dom zijn om zoiets bij ons te bestellen.”