Om dat te voorkomen moet er een steunpakket komen voor Zuid-Europese landen, zodat zij de hogere rentes kunnen dragen, vindt een groep vooraanstaande economen. Harald Benink, hoogleraar Banking en Finance aan de Universiteit Tilburg, is voorzitter van die groep economen. Benink is, samen met de rest van de Europese economen, bang voor de gevolgen waarmee Zuid-Europese landen geconfronteerd kunnen worden. 'Zij hebben enorm hoge schuldenlasten, tot wel 155 procent van het nationale inkomen. Als bij hen de rentelasten toenemen, bestaan er zorgen bij beleggers dat de houdbaarheid van die schulden onder druk komen te staan.'
Na de ECB-vergadering in Amsterdam werden beleggers al paniekerig. Bij die vergadering werd aangekondigd dat de rentes per juli zullen stijgen, en dat de centrale bank van plan is dat ook te doen later in het jaar. 'Direct daarna gingen de risicopremies de lucht in. De ECB kwam toen zes dagen later weer bijeen in een spoedvergadering, om weer een nieuw opkoopprogramma in te stellen, zodat staatsschulden van probleemlanden opgekocht kunnen worden', vertelt Benink. 'Daarmee kan het risico van stijgende rentelasten gedempt worden.'
Lees ook | Recessievrees laat waarde euro enorm dalen
'Rechtstreekse monetaire transacties'
Benink vertelt waarom dit nieuwe opkoopprogramma nodig is: 'Als het niet gedaan wordt, heb je een nieuwe crisis in het eurosysteem. Net zoals er tien jaar geleden was, toen Mario Draghi ingreep.' De groep hoogleraren, met Benink voorop, wil dat er een beleid uitgevoerd wordt waarbij er 'rechtstreekse monetaire transacties' uitgevoerd gaan worden door het ECB. 'Het betekent dat de ECB de staatsschuld van een land zoals Italië kan opkopen, mits het land aan bepaalde voorwaarden voldoet. De belangrijkste voorwaarde zijn economische hervormingen en budgettaire discipline. Die deal moet dan gesloten worden met het Europese noodfonds ESM, het Europese stabiliteitsmechanisme.'
Lees ook | Ingewijden verwachten snel doorbraak over benoeming ESM-directeur
'Geen reden voor paniek'
Het plan was ooit al bedacht door Draghi, die tijdens de eurocrisis topman was van de ECB. Toch werd het nooit uitgevoerd, omdat het plan pas kwam na de crisis. Ester Barendregt, hoofdeconoom bij de Rabobank, ziet de kwetsbaarheden van de eurozone, maar denkt niet dat het aparte beleid nodig is. 'Het is een punt van zorg, maar er is nu nog geen reden voor paniek. Een land als Italië kan zich goed financieren.'
Hoe gaat de recessie eruit zien?
Toch ziet de hoofdeconoom ook dat het Zuid-Italiaanse land hogere lasten begint te krijgen. 'Het verschil wat zij moeten betalen vergeleken met Duitsland en Nederland is echter wel opgelopen, maar nog niet tot gevaarlijke niveaus.' De vraag is of dat wel kan gebeuren. 'De grootste zorg is er bij de lengte en diepte van de recessie die er kan komen. Dat hangt er heel erg van af hoe de beschikbaarheid zal zijn van Russisch gas', denkt Barendregt.
Lees ook | ECB-baas Lagarde belooft harde aanpakt inflatie
De oplossing waarmee Benink kwam, past niet bij de uitdaging waarvoor we nu staan, denkt Barendregt. 'Dat was een instrument voor de eurocrisis. Deze economen zijn bang voor de fragmentatie in de eurozone van toen, dan kan je dit inzetten. Maar ik denk dat het goed is om te kijken naar wat een nieuwe eurocrisis kan veroorzaken. In dit geval zou het kunnen gebeuren als het Russische gas niet meer beschikbaar is voor Europa, er dan een diepe recessie komt, dat de economie stillegt en de schulden en overheidsfinanciën niet meer houdbaar blijken.'