Volgens het CBS was de schatkist in de eerste helft van dit jaar goed voor een overschot van dik 10 miljard euro. Dat was in dezelfde periode een jaar geleden nog een tekort van 13 miljard euro. 'En dat heeft vooral te maken de sterke economische groei in de eerste helft van dit jaar', zegt Peter Hein van Mulligen van het CBS. 'Hierdoor waren er veel meer belastinginkomsten en tegelijkertijd waren de uitgaven minder.'
Alleen in 2018 en 2019 zijn hogere overschotten behaald. Volgens het CBS is het wel te vroeg om van een trend te spreken, zegt Van Mulligen. 'Maar voor het eerste halfjaar is het een positief resultaat.'
Voor de tweede helft van het jaar worden ook hogere uitgaven verwacht. In de miljoenennota 2023 staat voor heel dit jaar een tekort van 8,5 miljard euro, wat neerkomt op 0,9 procent van het bruto binnenlands product.
Lees ook | Bedrijven maken meer winst in tweede kwartaal
Geflatteerd
Volgens BNR's huiseconoom Han de Jong moet er gewaakt worden voor 'achteruitkijken'. Hij noemt de cijfers getekend en geflatteerd. 'We zouden heel blij zijn met 2,6 procent groei in één jaar zou halen en dat doen we nu dus in één kwartaal. Want dat zou betekenen 10 procent in een jaar, zoals China in de beste jaren. Maar dat zijn wij niet. Deze cijfers zijn het gevolg van geleverde 'lumpy' producten zoals boten en vliegtuigen, en dat vertekent de cijfers.
Het geeft wel een goede uitgangspositie voor de periode die gaat komen. 'De btw inkomsten zijn gestegen en het ziet er allemaal prima uit.'
Hogere inkomsten
De inkomsten van de overheid stegen in de eerste zes maanden van het jaar met 12 procent tot 22 miljard euro. Daarvan kwam ruim 17 miljard euro uit belastingen en premies. Vooral de vennootschapsbelasting en btw zorgden voor meer inkomsten voor het Rijk. Ook kwam er meer geld binnen via de loon- en inkomstenheffing. De opbrengsten uit de energiebelasting namen daarentegen door lagere tarieven en iets minder verbruik met 1 miljard euro af.
De overheidsuitgaven daalden in het eerste halfjaar met 1 miljard euro ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Maar deze daling lijkt dus een tijdelijke trendbreuk, aldus het CBS.
Door de afbouw van de coronamaatregelen werd in de eerste helft van 2022 bijna 10 miljard euro minder aan subsidie uitgegeven op jaarbasis. Tegenover deze lagere lasten stonden hogere uitgaven, vooral aan loon van overheidspersoneel en aan uitkeringen en zorg. Deze kosten stegen met 6 miljard euro. Daarnaast namen de kapitaaloverdrachten met 2 miljard euro fors toe. Dat kwam onder meer door compensatie van de NAM in het kader van aardgasopslag in Norg.
Economische groei van 2,6 procent
De Nederlandse economie groeide in het tweede kwartaal van dit jaar op kwartaalbasis met 2,6 procent. Het Centraal Bureau voor de Statistiek kwam ook na een tweede berekening tot die conclusie, na een eerste raming half augustus. De investeringen en de overheidsconsumptie werden daarbij opwaarts bijgesteld. Het handelssaldo, de export min de import, viel iets lager uit.
Verder stelt het CBS het groeicijfer van het eerste kwartaal van dit jaar bij. De economie groeide niet met 0,5 maar met 0,4 procent, aldus de nieuwe berekening.
Van Mulligen spreekt wel van een oververhitte economie. 'Dat zie je ook duidelijk in de grote personeelstekorten terwijl er nog nooit zoveel mensen aan het werk zijn geweest.'
Ten opzichte van een jaar eerder groeide de economie in het tweede kwartaal met 5,1 procent. Volgens de eerste berekening was dat 5,3 procent. Deze bijstelling komt vooral door nieuwe cijfers over de financiële instellingen, de uitzend- en reisbranche, onroerend goed en de horeca.
Verder lag de aanwas van banen volgens de nieuwe raming wat lager. Er kwamen niet 94.000, maar 85.000 banen bij. Op jaarbasis steeg het aantal banen van werknemers en zelfstandigen met 474.000 en niet 484.000.
Beschikbaar inkomen omhoog
Nederlandse huishoudens hadden in het tweede kwartaal van dit jaar iets meer te besteden dan in dezelfde periode een jaar eerder, berekende het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Vooral hogere cao-lonen en meer mensen die werkten droegen daar aan bij, volgens het statistiekbureau. Tegelijkertijd steeg de hypotheekschuld ook.
Het reëel beschikbaar inkomen steeg met 1 procent. Dat is de stijging van het beschikbaar inkomen, gecorrigeerd voor prijsstijgingen. De totale beloning van werknemers ging volgens de statistici met 6,5 procent omhoog. Er kwamen meer banen bij, maar het aantal gewerkte uren steeg ook. Bovendien gingen de cao-lonen er gemiddeld 2,9 procent op vooruit.
De totale hypotheekschuld van alle Nederlanders steeg met 10,6 miljard euro tot 804,3 miljard euro, meldt het CBS verder. Daarbij ging de schuldenquote, de totale hypotheekschuld als percentage van de omvang van de economie, omlaag. Die bedraagt nu 89,4 procent. Die lagere schuldenquote wordt veroorzaakt door een sterkere groei van het bruto binnenlands product (bbp) dan de totale hypotheekschuld.