Gouverneur Chris Christie van New Jersey is één van de Republikeinse presidentskandidaten. Hij noemt drugsverslaving een ziekte waar behandeling voor op z’n plaats is, niet gevangenisstraf. Voor een rechtse Republikein is dat een opmerkelijke woordkeus. Sinds president Nixon vocht Amerika tientallen jaren lang een “oorlog” tegen drugs.
Er zijn schattingen dat deze oorlog 1000 miljard dollar kostte. Politici overtroefden elkaar met het wettelijk verplicht maken van de langste gevangenisstraffen. Vooral daardoor telt Amerika de meeste gedetineerden ter wereld. Maar zelfs harde “law and order” Republikeinen zoals Christie zeggen nu dat deze manier om drugs en drugsverslaving te bestrijden heeft gefaald.
Er is de laatste jaren sprake van een heroïne-epidemie in de VS. Nog steeds ook in de achterstandswijken van de grote steden, onder de zwarte bevolking daar. Maar nu ook heel nadrukkelijk in provinciesteden en op het platteland: onder blanke Amerikanen, blanke middenklassers met politieke connecties en goede advocaten. Iets van 90 procent van de mensen die in de laatste 10 jaar voor het eerst heroïne probeerden zijn blank. Een groot deel van de overdosisslachtoffers is dat ook.
Dat lijkt een belangrijke reden waarom rechtse Republikeinen nu op één lijn zitten met president Obama en zijn voormalige minister van Justitie Eric Holder, die een hervorming van het Amerikaanse strafsysteem voor drugsvergrijpen hebben opgestart. In dit kader werden er dit weekeinde zesduizend gevangenen vervroegd vrijgelaten. Ze waren veroordeeld voor niet-gewelddadige drugsmisdrijven.
De keiharde strafmaat van de “war on drugs” trof minderheidsgroepen buitenproportioneel hard. Zwarte Amerikanen en latino’s vormen een kwart van de Amerikaanse bevolking, maar 60 procent van de mensen in de gevangenis.
Door die scheve verhouding heeft ook het grootste deel van de 6000 vrijgelatenen een donkere huidskleur. Toch wordt Obama er door zijn politieke tegenstanders niet op aangevallen. Want nu er zoveel meer blanken in aanraking komen met Amerika’s keiharde anti-drugswetten blijkt een versoepeling ervan niet langer meer onbespreekbaar. De “war on drugs” lijkt van een misdaadprobleem een volksgezondheidsprobleem aan het worden.