Jaap Koelewijn: Een fout moreel kompas? Dat vind ik lastig
Na ruim twee maanden zelfgekozen afzondering en verwerken van een flinke dreun vindt Jaap Koelewijn, voormalig hoogleraar finance aan de Nyenrode Universiteit, het tijd om naar buiten te treden met wat er de afgelopen periode allemaal over hem heen is gekomen. Hij hoopt zo in BNR Zakdendoen te kunnen verhelderen wat er precies is gebeurd, wat hij heeft gedaan en vooral: waaróm hij deed wat hij deed: beleggingen aanbieden, in nauwe samenwerking met fraudeverdachten.
Luister ook | Boardoomspecial met Jaap Koelewijn
Het begon allemaal in 2018, toen Koelewijn via oud-Labouchere-bankier Bob van der Mast in contact kwam met Michel G., die in drie beleggingsfraudes verdachte was of zelfs is veroordeeld. Koelewijn was daarvan op de hoogte, maar gunde G. een tweede kans. 'De gedachte van Bob was om Michel te laten doen waar hij goed in is: beleggen, en dan zouden Bob en ik de commissarissen zijn in een directie die toezicht houdt en te zien of alles netjes verloopt.'
Michel had immers zijn straf uitgezeten voor de zaken waarvoor hij was veroordeeld, en voor Koelewijn stond vast dat G. het voordeel van de twijfel verdiende, al moest dat natuurlijk wel op een verantwoorde manier' gebeuren 'In een beschikking van de rechtbank stond dat de hem opgelegde beperkingen waren opgeheven. En daaraan verbond zijn advocaat de conclusie dat hij alles weer mocht.'
Moreel kompas
Het uiteindelijke oordeel over zijn handelen in deze kwestie laat Koelewijn liever aan anderen over. 'Het gaat fout als je willens en wetens iets doet waarvan je weet dat het fout is. Ik had de risicobeoordeling beter kunnen maken, maar ik heb niet doelbewust iets heel verkeerds gedaan. Ik heb onvoldoende oog gehad voor de uiteindelijke uitkomst. Dát had ik beter moeten doen. Maar of ik een fout moreel kompas heb... ik vind dat een lastige kwestie.'
Luister terug | Werkverkenners | Tweede Kans
In de bespiegelingen die Koelewijn de afgelopen maanden maakte, en opschreef, spaarde hij zichzelf niet. 'Als je iemand van buiten zou vragen om er wat van te vinden, had die waarschijnlijk gezegd: 'het mag allemaal wel, maar ik weet niet of je het moet doen'. Maar ik vond dat het moest kunnen, met de kennis die ik toen had. Uiteindelijk heb je als commissaris maar een beperkte bevoegdheid om te oordelen over bijvoorbeeld het gebruik van aliassen.'
De afslag die Koelewijn uiteindelijk miste, zoals hij het zelf zegt, is dat hij met zijn bekendheid en reputatie onder een vergrootglas lag. Met zijn uitgesproken opvattingen over topmannen, fondsen en financiële producten moet je beseffen dat je keihard afgerekend kunt worden. 'Gelet op mijn eigen bekendheid had ik moeten besluiten om het niet zo te doen. Al is het geld van de beleggers nooit in gevaar geweest en hebben we ze keurig verteld welk product ze kochten.'
Ongenadig hard
Toch was hij uiteindelijk verrast door het 'ongenadig harde' oordeel dat de buitenwereld over hem velde. 'Mijn leerstoel heet corporate finance en dat schuurt aan tegen corporate governance en fatsoenlijk gedrag. En daar heb ik me ook altijd sterk voor gemaakt. Er zaten toch te veel risico's aan de hele operatie. Ik ben niet de persoon om dergelijke zaken voortdurend met harde hand te managen. Mijn expertise ligt meer in adviseren en praten over beleggingsbeleid.'
Lees ook | 'Ik heb zelf ook buiten het financiële systeem gestaan'
Een van de belangrijkste lessen die Koelewijn achteraf trok was dat hij onvoldoende informatie boven tafel heeft weten te krijgen. Dat er nog een procedure tegen G. liep was hem bekend, maar hij wist niet was dat G. ook nog steeds geld van klanten onder zich had. 'Ik heb er nog naar gevraagd en dat is mij niet duidelijk verteld. Dat vind ik ernstig en daarom ben ik blij dat ik ben opgestapt.'
