Waar Nederland en Spanje vorig jaar nog in de clinch lagen omtrent de strakke financiële regels, maar nu lijkt alles ontdooid en vriendschappelijk. Een opmerkelijke combinatie, zo noemt Europa-correspondent Stefan de Vries de hernieuwde liefde tussen de naties. 'Spanje wordt natuurlijk gezien als vertegenwoordiger van de zuidelijke landen met een grote staatsschuld, en Nederland natuurlijk tot voor kort een van de felste, zuinige landen. Die twee hebben elkaar gevonden en slaan de handen ineen om een voorschot te nemen op de toekomst, en in hun ogen moet er op een pragmatische manier worden omgegaan met de Europese begrotingsregels. Zo hebben we de regel dat het begrotingstekort niet hoger mag zijn dan drie procent, de staatsschuld niet meer dan 60 procent, maar heel weinig landen houden zich daar aan.'
Lees ook | Nederland en Spanje willen stabiliteitspact versoepelen
De Vries stelt dat de coronapandemie daar een rol in speelde. 'De staatsschuld is in die tijd enorm gestegen. En inderdaad: Spanje en Nederland is een onwaarschijnlijke combinatie, maar vorig jaar kwamen Mark Rutte en zijn Spaanse equivalent Pedro Sánchez ook al met een document voor de toekomst van de Europese Unie. Het lijkt erop dat Sigrid Kaag en haar collega Nadia Calviño het goed konden vinden, en kennelijk hadden ze dezelfde ideeën. Dat verklaart waarom de twee landen samen dit position paper voorstelt aan de Eurogroep in Luxemburg.'
Nooit gerespecteerd
Maar, waarom komen Kaag en Calviño met nieuwe regelgeving? Volgens De Vries zit dat hem in de handhaving van de oude regels. 'De regels die er liggen worden eigenlijk nooit gerespecteerd, en als regels niet gerespecteerd worden staan er eigenlijk geen sancties op. In theorie kunnen landen die de regels niet respecteren sancties worden opgelegd. In het verleden was dat eigenlijk altijd Frankrijk, zij hebben de regels eigenlijk nooit gerespecteerd. Duitsland ook vaak niet, Nederland ook vaak niet tijdens de financiële crisis, en de Europese Commissie heeft daar nooit sancties aan verbonden.'
Lees ook | Europese ministers van Financiën bespreken vandaag begroting
Maar, in het plan van Kaag en Calviño is er óók ruimte voor sancties. 'Maar wie die sancties moet gaan uitvoeren is nog niet duidelijk. Waarschijnlijk is dat de Europese Commissie, maar er zijn nog een hoop dingen vaag. Verder is het interessant dat deze twee landen een pragmatische aanpak willen van de situatie. Er wordt gesproken over landspecifieke strategieën, dus het wordt niet meer one size fits all. Men gaat kijken naar hoe economieën in landen in elkaar zitten en hoe zij op hun eigen manier naar een gezonde economie kunnen toewerken. Er is nu bijvoorbeeld een regel dat je ieder jaar 1/20ste van je schuld moet afbouwen. Maar als je meer dan 100 procent schuld hebt, zoals Frankrijk, Italië, België, dan moet je echt drastisch gaan bezuinigen om daar aan te voldoen. Dat kan tot nieuwe recessies leiden, en Nederland en Spanje zijn nu dus bereid om die verouderde regels aan te passen. Hoe precies is niet duidelijk, maar het is een belangrijk schot voor de boeg.'