Hoogleraar Arbeidsmarkt en Sociale Zekerheid Pierre Koning van de VU is een van die economen. Hij noemt de verhoging van de AOW-uitgaven als belangrijk voorbeeld. 'Waar dat allemaal ontstaan is, is de verhoging van het minimumloon. En omdat iedereen wil dat dat gekoppeld is aan de AOW, moet die nu ook omhoog. Een zeer kostbare zet.'
Lees ook | EU akkoord over 'fatsoensnorm' voor minimumloon
En dat terwijl veel politieke partijen juist vinden dat de AOW mensen aan de onderkant van het financiële spectrum zou moeten helpen, betoogt Koning. 'Maar het eind van het verhaal is nu dat als je de extra AOW-kosten enigszins terug wil financieren, dat je bepaalde aanvullingen juist voor die onderkant weg moet halen. Dus ze zijn heel veel geld aan het uitgeven aan iets om vervolgens weer iets weg te nemen, waarbij je dus onderaan de streep het resultaat krijgt dat mensen met lagere inkomens er nauwelijks op vooruitgaan. Je kunt je afvragen of dat beleid wel de bedoeling was. Én, was dit ook wat oppositiepartijen in gedachten hadden?'
Vooruit denken
Koning vindt ook dat het de politici ontbreekt aan een vooruitziende blik. 'Je vraagt je af soms of men een paar stappen vooruit denkt in dit geval. Dus als je gaat roepen dat een koppeling tussen het minimumloon en de AOW in alle gevallen overeind moet blijven, dan zorg je ervoor dat iedere toekomstige poging om nog iets aan een hoger minimumloon te doen, of een hogere bijstand die daaraan gekoppeld is, dat je dat ontzettend kostbaar maakt. En tegelijkertijd krijg je er ook een soort van taboe op, terwijl het juist bedoeld is om de onderkant te helpen. Er wordt steeds één stap vooruit gedacht, en er wordt niet verder gekeken wat de effecten zijn als men zo starrig vasthoudt aan die koppeling.'
Rekening
Maar, wie gaat opdraaien voor de verhoging van de AOW? Koning: 'Deels voorziet de voorjaarsnota nu wel in een aantal lastenverzwaringen in box 2, maar deels worden de kosten verhaald op potjes die juist voor de toekomst gereserveerd waren. Er is wat weggehaald bij het stikstoffonds bijvoorbeeld, iets dat economen nooit fraai vinden. Als geld gereserveerd wordt voor potjes met investeringskarakter, waarmee geprobeerd kan worden om de wereld beter te maken in de toekomst, en dat geld wordt vervolgens weggetrokken om bestedingen te doen die de consumptie verhogen, dat is gewoon niet wat je zou moeten willen volgens mij'.
Lees ook | Kabinet gaat meer belasting heffen voor compensatie energieregeling
Maatregelen mét effect
Er zijn dan ook alternatieven te bedenken voor het probleem, zo denkt Koning. 'Bij de AOW-discussie moet je aan maatregelen denken als het je gaat om armere ouderen. Dan zou je eerder moeten kijken naar kortingen en toeslagen, hoewel toeslagen een eng woord is de laatste tijd. Maar je zou aan doelgerichte maatregelen moeten denken, en niet gewoon over de gehele linie ouderen geld gaan geven. Dat zou heel jammer zijn, omdat je gewoon veel geld morst. Tenzij je dus denkt dat je mensen met een hoger inkomen ook moet helpen, maar ik weet niet of je dat moet willen nu we allemaal armer worden door de hoge energieprijzen.'