Deze groep verbruikt meer energie omdat ze bijvoorbeeld in grotere huizen wonen. Daardoor ontvangen zij ook meer subsidie, verklaart Hank Groenhof, directeur van Springco. De huishoudens met de hoogste inkomens krijgen maandelijks gemiddeld 246 euro van de overheid, terwijl de laagste inkomens 167 euro aan compensatie ontvangen. Het databedrijf baseert zich onder meer op CBS- en kadastergegevens.
Het prijsplafond is vooral bedoeld voor kwetsbare burgers die de torenhoge energieprijzen niet meer kunnen betalen. 'Maar er gaan meer euro's steun naar de rijkste huishoudens. Terwijl deze groep de extra last veel beter kan opvangen door het verlagen van niet-noodzakelijke uitgaven', zegt Groenhof. Bovendien hebben deze Nederlanders veel kunnen sparen tijdens de coronacrisis.
Energiearmoede
Het prijsplafond beschermt kwetsbaren juist onvoldoende, concludeert hij. Ruim driekwart van de huishoudens met een jaarinkomen van onder de 20 duizend euro blijft meer dan 10 procent van hun netto-inkomen uitgeven aan energie. In 2020 gold dat voor slechts een vijfde van deze huishoudens.
Budgetinstituut Nibud spreekt voor deze groep van energiearmoede: de kosten van energie drukken zwaar op hun huishoudboekje. Het gevolg is dat ze moeten kiezen tussen een warm huis en een warme maaltijd.
Lees ook | Nibud: steeds meer Nederlanders met betalingsproblemen
Overigens hebben de maatregelen van het kabinet wel een positief effect. Zonder het plafond zou de lastendruk onhoudbaar zijn voor ruim negen op de tien huishoudens in de laagste inkomensgroep.
Gerichte aanpak
Vlak voor Prinsjesdag kwam het prijsplafond met stoom en kokend water van de grond. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) adviseert om alleen tijdelijke en gerichte steun te bieden aan de kwetsbaarste groepen. Anders kan dat leiden tot nog meer inflatie. Het prijsplafond waarvoor Nederland koos, is juist niet gericht, maar geldt voor iedereen.
'Het is heel helder: steun moet tijdelijk, gericht en gedekt in de begroting zijn', zei president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) eerder. 'Maar vooral dat 'gericht' lijken ministers van Financiën moeilijk te vinden.'
2024
Minister Sigrid Kaag van Financiën vindt dat het IMF-advies niet zo zwart-wit moet worden gezien. Wel zei ze tegen RTL Nieuws dat het plafond tijdelijk is. Als de energieprijzen hoog blijven, komt het kabinet na volgend jaar alleen nog met energiesteun voor mensen die het echt nodig hebben.
Lees ook | Kaag: IMF-advies niet zo zwart-wit zien
Gericht beleid valt of staat bij een goed inzicht in waar de schoen wringt, meent Hank Groenhof van Springco. 'Pas dan weet je welke huishoudens door het ijs gaan zakken. Gemeenten en woningcorporaties kunnen dan gericht steun bieden, zoals een huurverlaging, extra energietoeslag of een isolatieoffensief om energiearmoede te voorkomen.'
